Rəsədxanada kompüter simulyasiyasının astrofizikada tətbiqinə dair məruzə dinlənilib

Bakı, 31 yanvar, AZƏRTAC

Yanvarın 31-də Elm və Təhsil Nazirliyi N.Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasının Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının növbəti astroseminarı keçirilib.

Bu barədə AZƏRTAC-a rəsədxanadan məlumat verilib. Rəsədxananın Kosmik plazma və heliogeofiziki problemlər şöbəsinin kiçik elmi işçisi Nurlan Şərəfxanov "Kompüter simulyasiyasının astrofizikada tətbiqi" mövzusunda məruzə ilə çıxış edib. Məruzəçi astrofizikada kompüter simulyasiyaları, laboratoriyada müşahidəsi və təkrarlanması mümkün olmayan mürəkkəb kosmik hadisələri araşdırmaq üçün mühüm vasitə olduğunu bildirib.

O qeyd edib ki, bu texnologiya tədqiqatçılara qalaktikaların formalaşması və təkamülünü, qara dəliklərin birləşməsini, ifratyeni partlayışlarını və hətta kainatın genişmiqyaslı strukturunu daha dərindən anlamağa imkan verir. Məsələn, Illustris, EAGLE və FIRE kimi simulyasiyalar milyardlarla il ərzində qalaktikaların qaranlıq maddə, cazibə qüvvəsi və qaz dinamikasının təsiri altında necə formalaşdığını modelləşdirir. Eynşteyn tənliklərindən istifadə edən ümumi nisbilik əsaslı simulyasiyalar qara dəliklərin necə qarşılıqlı əlaqədə olduğunu, birləşdiyini və cazibə dalğaları yaratdığını vizuallaşdırmağa kömək edir. Eyni zamanda, kosmik strukturun formalaşmasını araşdıran genişmiqyaslı simulyasiyalar qaranlıq və barion maddənin qarşılıqlı təsirini göstərərək, kainatdakı böyük miqyaslı şəbəkənin necə inkişaf etdiyini açıqlayır. Bundan əlavə, planetlərin protoplanetar disklərdən necə əmələ gəldiyini və ekzoplanet atmosferlərinin təkamülünü öyrənmək üçün simulyasiya metodlarından geniş istifadə edilir. Beləliklə, kompüter simulyasiyaları astrofizikada nəzəri və müşahidə məlumatlarını əlaqələndirən mühüm bir alət olaraq kainatın müxtəlif miqyaslı proseslərini anlamaqda əvəzsiz rol oynayır.