Rus avanqardizminin ustası Onun yaradıcılığına hansı məşhur rəssamın təsiri olmuşdu?

Bu gün məşhur rus avanqard və suprematist rəssam İvan Klyunun anım günüdür.

Kulis.az bu münasibətlə sənətkarın həyatı və yaradıcılığı haqqında materialı təqdim edir.

Tanınmış rus rəssam, qrafik, heykəltəraş və incəsənət nəzəriyyəçisi, rus avanqardının nümayəndəsi İvan Klyun dülgər ailəsində anadan olub, uşaqlıqdan rəsmə maraq göstərib.

Rəssamın xatirələrinə görə, təxminən 1881-ci ildə ailə Podol quberniyasına köçüb.

Qısa müddət ərzində Klyun Moqilyov real məktəbində (indiki Ukraynanın Vinnitsa vilayətinin Moqilyov-Podolski şəhəri) təhsil alıb, lakin maddi çətinliklər səbəbindən təhsilini yarımçıq qoyaraq atasının işlədiyi şəkər zavodunun idarə kontorunda işə düzəlib.

1890-cı illərin əvvəllərində Voronej quberniyasının Voronej qəzasının Ramon kəndində yerləşən şəkər zavodunda mühasib köməkçisi kimi çalışıb.

Polşa Krallığının Lomja şəhərinə gedərək hərbi xidmətə qəbul üçün imtahan verib, lakin tibbi göstəricilərə görə qəbul edilməyib.

1890-cı illərin ikinci yarısında Moskvaya köçərək Moskva–Kiyev–Voronej dəmir yolunun idarəsində yığım nəzarəti şöbəsində işə başlayıb.

1902-ci ildə Kazan vağzalının rəisinin kiçik qızı Yekaterina Slepnova (1879–1939) ilə evlənib.

Ailəsini dolandırmaq üçün demək olar ki, bütün yaradıcılıq fəaliyyəti dövründə, 1927-ci ilə qədər müxtəlif müəssisələrdə mühasib kimi çalışıb.

1900-cü illərin əvvəllərindən etibarən işdən azad vaxtlarında muzeylərə gedib, qədim rus rəssamlığını öyrənib, realist istiqamətli rəssamların əsərlərini köçürüb və müstəqil şəkildə plenerdə işləyib.

Axşamlar isə özəl rəssamlıq studiyalarında – A. P. Bolşakovun, V. Q. Fişerin, İ. İ. Maşkovun yanında rəsm dərsləri alıb.

Beş il ərzində F. İ. Rerberqin məktəb-studiyasında təhsil alıb.

Onun sənət həyatındakı ən mühüm hadisə 1907-ci ildə Kazimir Maleviçlə tanış olması və yaradıcılığına dərin təsir göstərən rus avanqardı ilə yaxından ünsiyyət qurması olub.

1910-cu ildə yaradılan “Moskva salonu” cəmiyyətinə qoşuldu və 1916-cı ilə qədər burada fəaliyyət göstərib. İlk dövrlərdə simvolist üslubda əsərlər yaratsa da, 1913-cü ildən etibarən Maleviçin təsiri ilə Sankt-Peterburqlu “Gənclər İttifaqı” adlı qrupun sərgilərində iştirak etməyə başlayıb.

Bu mərhələdə kubo-futurizmə maraq göstərib, həmçinin Vladimir Tatlinin təsiri altında heykəltəraşlıqla məşğul olub. Dövrün demək olar ki, bütün avanqard sərgilərində iştirak edib.

1915-ci ildə şair Aleksey Kruçyonıxın “Akademiklərin gizli günahları” adlı əsəri üçün litoqrafik illüstrasiyalar hazırladı və kitab üçün bir bölmə qələmə aldı.

Elə həmin il Maleviçin yaratdığı suprematizm cərəyanını qəbul etdi və növbəti il Maleviç tərəfindən təsis edilən “Supremus” qrupuna daxil oldu.

Qrup çərçivəsində heç vaxt nəşr olunmayan bir manifest və jurnal üzərində işlədilər.

1918–1921-ci illərdə dövlət incəsənət və texniki məktəbi olan Vxutemasda professor kimi dərs dedi. 1920-ci ildən İnkhuk (İncəsənət Mədəniyyəti İnstitutu), 1921-ci ildən isə GAXN-in (Dövlət İncəsənət Elmləri Akademiyası) üzvü oldu.

Elə həmin dövrdə S. İ. Şukinin bədii kolleksiyası ilə tanış olub və bu kolleksiya ona güclü təsir göstərib.

1920-ci illərin ortalarına qədər onun əsərləri əsasən həndəsi formalardan ibarət idi.

1920-ci illərin sonlarına doğru müasir Qərbi Avropa, xüsusilə Fransa incəsənətinə maraq göstərməyə başladı və Pablo Pikasso ilə Jorj Brakın əsərlərinin surətlərini yaradıb.

Xüsusilə Amede Ozenfanın yaradıcılığına güclü maraq göstərirdi; 1930-cu illərin əvvəllərində çoxsaylı natürmortlar işləyib.

1930-cu illərin sonlarına doğru isə bir çox sovet rəssamı kimi sosialist realizminə maraq göstərməyə başlayaraq bu üslubda natürmortlar və peyzajlar çəkib.