Rusiya Ermənistanda hakimiyyəti dəyişməyə hazırlaşır ŞƏRH

Moskvanın tək kilsə deyil, oliqarx planı da var

Turab Rzayev: "Paşinyan artıq geri çəkilə bilməz"

Rusiya hakimiyyəti Ermənistanda Kilsə xadimlərinə açıq şəkildə "sizinləyik", "bizim üçün vacibsiniz" mesajı verir. Moskva diaspora, kilsə layihələri və mədəni və dini təşəbbüslər vasitəsilə Ermənistanda Kilsə strukturlarını dəstəkləyir və bununla da təsir şəbəkəsi yaradır. Kremldən təlimat gələn kimi din xadimləri kilsələrdə, ümumi yığıncaqlarda Nikol Paşinyanın siyasətini tənqid edirlər. Xüsusən 2026-cı ildə keçiriləcək parlament seçkiləri yaxınlaşdıqca, Rusiya Apostol Kilsəsini Paşinyan hökumətinə qarşı təzyiq alətinə çevirib. Bu təzyiq ideoloji platforma, kilsə vasitəsilə hökumətə qarşı ictimai təzyiqin yaradılması kimi formalarla ortaya çıxır. Bunun fərqində olan İrəvan hökuməti də Kilsəyə qarşı mübarizəni gərginləşdirib. Paşinyan öz yaxın çevrəsində Kilsə rəhbərliyinə qarşı genişmiqyaslı planın hazırlandığını bildirib. "Joxovurd" nəşri yazıb ki, Paşinyanın komandasına xidmət edən xüsusi "ruhanilər qrupu" formalaşdırılıb və onların üzərinə konkret tapşırıqlar qoyulub. Bu şəxslər daxili müzakirələr zamanı erməni katolikosunun ətrafında olan adamları, kilsədə gedən kampaniyanı və yaxın günlərdə artacaq təzyiqləri gündəmdə saxlamalıdırlar. Məlumata əsasən, yaxın günlərdə ruhanilərə qarşı təqiblər daha da artacaq və katolikosa qarşı çıxmaq üçün yeni "birlik" yaradılacaq. Həmin birliyə Kilsədən kənarlaşdırılmış Stepan Asatryan (Ter Aram) rəhbərlik edəcək. İddialara görə, Asatryan hakimiyyətdən bütün təminatları alıb və prosesə açıq şəkildə rəhbərlik etməlidir. 

Politoloq Turab Rzayev Sherg.az-a açıqlamasında deyib ki, Rusiya Ermənistanda hakimiyyəti dəyişdirmək üçün bir neçə istiqamətdə təzyiqlər hazırlayıb. Ekspertə görə, bunlardan biri köhnə müxalifətin konsolidasiya edilməsidir: "Bu, Rusiyanın hər zaman əl atdığı üsullardan biridir. Rusiyaya bağlı köhnə müxalifəti Ermənistanda "Qarabağ klanı" adlandırırlar. Koçaryan-Sarkisyan dəstəsi Azərbaycan ərazilərinin işğalı hesabına Ermənistanda hakimiyyəti ələ keçirmiş cinayətkar dəstədir. Rusiya çalışır ki, seçki öncəsi bunların siyasi ayaqlarını bir araya gətirsin. Ona görə də ortaya müxtəlif namizədlər, siyasi fiqurlar atır. Digər müxalif ayaq isə Kilsədir. Rusiya revanşist müxalifətlə yanaşı, son dönəmdə Kilsədən də aktiv istifadə edir. Əslində, Kilsə Moskvanın sonuncu kartıdır. Rusiya Kilsədən daha əvvəldən istifadə etməyə başlayıb. Keşiş Baqrat Qalstanyanın başçılıq etdiyi etiraz aksiyası da bunun tərkib hissəsi idi. Hazırda Paşinyan-Kilsə mübarizəsi açıq düşmənçilik həddindədir. Kilsə rəhbəri Paşinyanı "bidətçi", "kafir" sayır. Paşinyan da buna qarşılıq olaraq II Qareginin dindən kənar şəxs olduğunu deyir, onu ağır formada təhqir edərək oturduğu taxtı murdarladığını söyləyir. Kilsə ilə Paşinyanın barışığı artıq mümkün deyil. Ancaq məsələ ondadır ki, Kilsəyə Ermənistanda rəğbət hələlik çox böyükdür. Adətən, əhalinin 95 faizi Kilsəyə öz dəstəyini ifadə edib. Paşinyan isə baş nazir kimi seçicilərin 40 faiz etimadını ancaq toplaya bilər. Ona görə də Kilsə öz gücündən, nüfuzundan istifadə edərək sonadək Paşinyana qarşı mübarizəni davam etdirəcək. Amma Paşinyan da artıq geri çəkilə bilməz. Çünki Kilsənin Rusiya və revanşistlərlə birlikdə ona qarşı ciddi cəbhə formalaşdırdığının fərqindədir. Baş nazir də çalışır ki, Kilsədə özünə yaxın yepiskoplardan alternativ güc yaratsın, Kilsəni daxildən parçalasın. Paşinyan II Qareginlə deyil, başqa yepiskoplarla dini ayinlərə qatılır".

Analitik qeyd edib ki, Rusiyanın Paşinyan hökumətinə qarşı istifadə etdiyi siyasi xətlərdən biri də oliqarx planıdır: "Moskva fərqli ölkələrdə bunu uğurla tətbiq edib. Yəni "xeyirxah Məsih" obrazında bir fiqur yaradırlar, o da kasıb insanlara yardım edir, əl tutur, sonra seçkilərə qatılaraq qalib gəlir. Ruben Vardanyan da Qarabağ üzərindən ortaya atılmış oliqarx planı idi. Vardanyan artıq aid olduğu yerdə, həbsdədir. Bu cəhdi uğursuz olan Rusiya birbaşa Ermənistan üzərindən Samvel Karapetyan fiqurunu gündəmə gətirdi. Paşinyan da bunun fərqindədir, məhz ona görə, S.Karapetyanı həbsə atdı. İstər-istəməz Paşinyan tərəfdarları arasında da göz yorğunluğu yaranmaqdadır. Paşinyan artıq xeyli müddətdir hakimiyyətdədir. Bir sıra önəmli addımları olsa da, söz verdiyi məsələlərin çoxunu reallaşdıra bilməyib. Məsələn, Paşinyanın "Qarabağ əvəzinə daimi sülh" vədi hələ həyata keçirilməyib. Türkiyə ilə də sərhədlər açılmayıb. Hələlik ortada sülh, sərhədlərin və kommunikasiyaların açılması, ticari tərəfdaşlıq olmadığı üçün ermənilər bunların bəhrəsini görmür. Sosial təminat da yaxşılaşmır. Təbii ki, bunlar üçün bir neçə il, hətta onillər lazımdır. Ancaq seçici buna baxmır və tez zamanda vədlərin reallaşmasını istəyir. Yəni qısa zamanda "Avropa ölkəsinə" çevrilməyi arzulayırlar. İqtisadi möcüzələr gözləyirlər. İqtisadi məsələdə Paşinyana ümidlər özünü tam doğrultmayıb".