Rusiyada saxlanılan azərbaycanlı qanuni oğru larda ölümcül xəstəlik var MÜSAHİBƏ

Xəbər verdiyimiz kimi, bir neçə gün əvvəl Rusiyada iki azərbaycanlı “qanuni oğru” – Vaqif Süleymanov (Diplomat Vaqif) və bu ölkədəki azərbaycanlı kriminal klanların lideri Zaur Şipilov (Naxçıvanski” saxlanılıblar.

Hər iki səs-küylü həbslər Moskva ilə Bakı arasında Yekaterinburqda etnik cinayətkar qruplaşmanın üzvlərinin tutulması səbəbilə gərginləşən münasibətlər fonunda baş verib. Saxlanılan azərbaycanlı "qanuni oğruları" nə gözlədiyi və onlara qarşı keçirilən əməliyyatın Rusiya kriminal aləminə necə təsir edəcəyi barədə “Prime Crime” informasiya agentliyinin redaktoru Liliya Xarina yerli mediaya müsahibə verib.

Lent.az həmin müsahibəni təqdim edir:

- Azərbaycanlı "qanuni oğrular" Rusiyanın cinayət aləmində hansı rolu oynayırlar?

- Azərbaycanlıların ümumilikdə cəmi 12-yə yaxın "qanuni oğrusu" var və bu rəqəm də şərti olaraq deyilir. Onların əksəriyyəti xaricdə yaşayır. Bəziləri axtarışdadır, qeyri-qanuni vəziyyətdədirlər və eyni anda həm polisdən, həm də digər düşmənlərindən gizlənirlər. Ən rahat vəziyyətdə olan isə İstanbulda yaşayan Namikdir (Namik Səlifov) — Azərbaycanın əsas "qanuni oğrusu" olmuş Nadirdən (Nadir Səlifov, cinayət aləmində "Quli" ləqəbi ilə tanınır) sonra onun işini davam etdirən qardaşıdır. Xatırladaq ki, Quli 2020-ci il avqustun 20-də Antalyada sui-qəsd nəticəsində öldürülmüşdü.

Namiq Səlifov

Rusiyadakı azərbaycanlı “qanuni oğru”lardan ikisi — Rəşad (Rəşad İsmayılov) və Hacı (Hacıbaba Talıbxanlı) — artıq həbsdədir və Rusiyada uzunmüddətli cəzalara məhkum olunublar. 2023-cü ildə Moskva Şəhər Məhkəməsi hər birini 21 il müddətinə azadlıqdan məhrum edib. Onlar qətllər, qanunsuz silah dövriyyəsi və “qanuni oğru” statusuna görə bu cəzaları alıblar.
Vaqif (Vaqif Süleymanov) və Zaurun (Zaur Şipilov) saxlanılmasından sonra Rusiyada azadlıqda qalan yeganə "qanuni oğru" Taleh Dağlıyev (Tolik Noqinski) olub. Görünür, hələlik onu həbs təhlükəsi gözləmir — əgər Vaqif həbs edilərsə, onun yerini Taleh tuta bilər. Onlardan heç olmasa biri azadlıqda olmalıdır.

- Saxlanılan Vaqif Süleymanov nəyə görə Azərbaycanın ən nüfuzlu "qanuni oğrularından" biri kimi tanınır?

- Əvvəla, Vaqif yaşı baxımından Arif Sumqayıtskidən (qanuni oğru Arif Mehtiyev) sonra ikinci yerdə gəlir. İkincisi, "qanuni oğru" təcrübəsi baxımından da yalnız Arifə uduzur. Lakin Ariflə müqayisədə Vaqif – əgər belə demək mümkündürsə – daha çox "ruslaşdırılmış" sayılır: o, 1980-ci illərdən Moskvada yaşayıb və oradakı əsas fiqurlara yaxın olub. Halbuki zahirən Arif daha ziyalı təəssüratı bağışlayır.

Vaqif Diplomat

Ümumiyyətlə qəbul olunub ki, bazarlara nəzarət edən azərbaycanlılar həm də narkotrafikə rəhbərlik edirlər, lakin Vaqifin bu işlərdə iştirak etdiyi haqda məlumat yoxdur. O, ümumiyyətlə, böyük pul dövriyyəsi olan sahələrə girmir, elə buna görə də indiyə qədər sağ qala bilib, baxmayaraq ki, ona qarşı sui-qəsd cəhdləri olub.

Vaqifin, klassik "qanuni oğru" anlayışına uyğun olaraq (bu, artıq çox nadir haldır), heç vaxt ailəsi olmayıb. Onun nə arvadı, nə də övladı var — hətta nikahdankənar uşağı belə yoxdur. Bakıda yaxın qohumlarından yalnız bir qardaşı və yaşlı anası qalır. Anasına hələlik onun saxlanılması barədə məlumat verilməyib.

Bununla yanaşı, həm Vaqif, həm də ikinci saxlanılan şəxs — Zaur Naxçıvanski Azərbaycanda doğulmayıblar, lakin bu fakt onların ölkədəki nüfuzuna heç bir təsir göstərmir — "qanuni oğrular" üçün bu, əsas meyar sayılmır. Əksinə, belə bir “bioqrafiya” bəzən Bakı ilə Lənkəran və ya Gəncə (Azərbaycanın şəhərləri) kriminal aləmləri arasında neytrallığı qorumağı daha da asanlaşdırır. Ümumilikdə isə hüquqi baxımdan saxlanılanları Azərbaycanla birləşdirən heç bir rəsmi bağ yoxdur.

- Azərbaycanlı “qanuni oğrular”ın səs-küylü həbsləri ilə Moskva-Bakı münasibətlərinin gərginləşməsi arasında hansı əlaqə var?

- Burada Moskva ilə Tbilisi arasındakı münasibətləri xatırlamaq olar: bu münasibətlər nə zaman pisləşirdisə, Moskvada ilk zərbəni gürcü "qanuni oğrular" alırdı. İndi isə eyni şey azərbaycanlı "qanuni oğrular"la baş verir. Amma şəxsən mən bu həbslərdə siyasi dərinlik axtarmazdım.

Bundan əlavə, Vaqif Bakıinski və Zaur Naxçıvanskinin saxlanılması onların hansısa “mübadilə fondu” kimi nəzərdə tutulduğunu göstərmir — bu fiqurlar Azərbaycan üçün heç bir əhəmiyyət daşımır və heç lazım da deyillər.

Zaur Naxçıvanski

Onların həbsi son hadisələrin kontekstindən kənar da baş verə bilərdi, çünki Rusiya Daxili İşlər Nazirliyi “qanuni oğrular”a qarşı 210.1-ci maddə — “Cinayətkar iyerarxiyada ali mövqe tutma” — üzrə təqibləri dayandırmır.

Yalnız 2025-ci ilin əvvəlindən bu yana bu maddə ilə artıq beş hökm çıxarılıb, bir o qədər də hökm yoldadır. "Qanuni oğrular"ın dəqiq şəkildə tutulması konkret güc strukturlarının effektivliyinin göstəricisidir. Bu gün bütün “oğrular” nəzarət altındadır və hər biri üçün lazım gəldikdə dərhal istifadə oluna biləcək bir “əlaqə nöqtəsi” mövcuddur.

Formal olaraq Vaqifin saxlanmasının səbəbi onun yaşayış icazəsinin müddətinin başa çatması, Zaurun isə inzibati nəzarət qaydalarını pozmasıdır. Amma sirr deyil ki, onların hər biri barəsində artıq hazır olan Rusiya Cinayət Məcəlləsinin 210.1-ci maddəsi — “Cinayətkar iyerarxiyada yüksək mövqe tutma” — üzrə materiallar toz içində gözləyir. Sadəcə məsələ ondadır ki, bu işlərə nə vaxt “yaşıl işıq” yandırılacaq. Sistem artıq bu istiqamətdə tam işlək vəziyyətdədir.

- Moskvada və Orenburqda baş verən həbslər nə ilə nəticələnə bilər?

- Saxlanılan iki nəfərdən yalnız Vaqif Bakıinski (Vaqif Süleymanov) Azərbaycan diasporasına real təsir göstərə bilər — və bu da məhz ondan gözlənilən əsas funksiyadır, xüsusilə də əməliyyatda Rusiya Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin (FTX) iştirakı nəzərə alınarsa. Əgər o, sonradan azadlığa buraxılarsa, bu, onun hələ də faydalı fiqur olduğunu göstərəcək — axı səbəbsiz yerə ona “Diplomat” ləqəbi verilməyib.

Ümumiyyətlə, “qanuni oğrular” üçün həbs həyatda qaçılmaz sayılır — onların heç biri, o cümlədən Şakro Molodoy belə, həbsdən sığortalanmayıb. Lakin burada bir məqam xüsusilə önəmlidir: həm Vaqif, həm də Zaur ölümcül xəstəliklə mübarizə aparırlar. Vaqifdə xəstəliyin inkişafını həkimlər yalnız bu yaxınlarda dayandıra biliblər, lakin qarşıda onu gözləyən real cəza — “gediş biletinin tək istiqamətli” olması ilə nəticələnə bilər.

Eyni zamanda, Azərbaycan bu həbslərə “güzgü prinsipi” ilə cavab vermək imkanına malik deyil. Çünki çoxmillətli Rusiyadan fərqli olaraq, nə Azərbaycanda, nə də digər keçmiş sovet respublikalarında rus "qanuni oğruları" və ya kriminal avtoritetləri mövcud deyil. Bu baxımdan cavab addımı mümkün deyil — asimmetrik vəziyyətdir.