Saathesabı maaş: Sahibkarlar bankrot olacaqlar ŞƏRH

"Bir sıra proqressiv ölkələrdə saathesabı maaş ödənişi artıq çoxdan tətbiq olunur. Burada maaş ödəyərkən dövlət qanunvericilik şəklində 1 saatlıq ödəniş məbləğini müəyyən edir. Böyük ehtimal ki, Azərbaycanda da belə bir mexanizm hazırlanır".

Bunu Bakupost.az -a açıqlamasında iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli Azərbaycanda saathesabı əmək haqqına keçid haqqında danışarkən bildirib.

Onun fikrincə, burada elə bir mexanizm olmalıdır ki, işçilərin hüquqları pozulmasın:

"Saathesabı minimum əməkhaqqının müəyyənləşdirilməsi zamanı bəzi neqativ halların yaşanmaması üçün qaydalar detallı olmalıdır. Özəl sektorda da, dövlət sektorunda da 1 aylıq minimum əməkhaqqından aşağı maaş vermək qadağandır. Amma saathesabı minimum əməkhaqqı müəyyənləşəcəksə, bu zaman işəgötürənlə işçi arasında sövdələşmələr mümkündür. Ola bilər ki, 2-3 saatlıq işgünü yazılsın. Bu zaman işəgötürənin ödənişləri əslində azala bilər. Bu, qara maaşın, yəni nəzərə alınmayan maaşların yaranmasına da səbəb ola bilər. Dövlət Sosial Müdafiə Fonduna (DSMF) daha az ödəniş etmək üçün işəgötürənlə işçi sövdələşərək, rəsmi maaşla yanaşı, qeyri-rəsmi ödənişləri də aralarında anlaşa bilər. Belə hallar yaşanmasın deyə bunun tətbiqi mexanizmləri detallı şəkildə müəyyənləşdirilməlidir”.

Ekspert hesab edir ki, DSMF ödənişləri (özəl sektorda) işəgötürən və işçi üçün ağır yükdür:

"İndi sövdələşib minimum aylıq əməkhaqqına yaxın müqavilə bağlayırlar ki, hər ikisi DSMF-yə az ödəsin. Çünki, heç biri DSMF-yə inanmırlar. Saathesabı ödənişə keçsələr, hər bir işçi ilə 3-4 saatlıq iş rejimi müqaviləsi bağlasalar, bu zaman leqal ödəniş azalacaq. Bəs DSMF ödənişləri necə hesablanacaq? Biz illərdir deyirdik ki, VÖEN-lə çalışanların DSMF ödənişlərinin minimum maaşa bağlılığı ləğv edilməlidir, çox mənasız bağlantıdır. Yəni, minimum əməkhaqqı artan kimi VÖEN-lə işləyənlərin DSMF-yə ödənişləri də avtomatik olaraq artırdı. Bəs indi saathesabı minimum ödəniş sisteminə keçsələr, fərdi sahibkarların DSMF ödənişi necə hesablanacaq? Saatlıq minimum ödənişi 8 saat, 30 günə vuracaqlar? Bu zaman onsuz da beli bükülmüş kiçik-orta sahibkarlar bankrot olacaqlar. Bəs hansı müxanizmlər düşünülüb? Minimum əməkhaqqı ilə bağlı onlarla qanunda müdəalar var, bəs o qanunlar da dəyişəcəkmi? Elə ay olur ki (məsələn, yanvar, mart), bir həftə və ya daha çox istirahət günləri olur. Bəs o zaman saathesabı ödənişlər necə olacaq, necə hesablanacaq. Ümumiyyətlə, bayram günləri məsələsi necə həllini tapacaq?”.

N.Cəfərli hesab edir ki, ölkədə saatlıq əməkhaqqı sisteminə keçid baş versə belə, bu zaman dövlətin müxtəlif kriteriyaları olmalıdır: "Məsələn, gündəlik iş saatı 4 saatdan , bir saatlıq iş ödənişi müəyyən məbləğdən aşağı olmaz. Bu baryerlərlə əməkçilərin hüquqlarını müəyyən qədər qorumaq mümkündür".