Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı şou üçündür..?

Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının (ŞƏT) bu yaxınlarda keçirilən sammiti bir daha dünya fotogenik həmrəyliyini nümayiş etdirdi: Hindistanın baş naziri Narendra Modi, Putin və Çin sədri Si Cinpin kamera qarşısında birlik nümayiş etdirdilər. Məqsəd göz qabağındadır: ABŞ-ın Hindistan və Çinə qarşı ticarət tarifləri, eləcə də Rusiyaya qarşı sanksiyaların onları buna əməl etməyə məcbur etməyəcəyini göstərmək.

SİA-nın əldə etdiyi məlumata görə, bu barədə The National Interest yazır.

Amma bu dəbdəbəli jestlərin arxasında dərin ziddiyyətlər dayanır. Çin və Rusiya daha çox şəraitə görə birləşib. Rusiyanın öz nefti və qazı üçün alıcılara ehtiyacı var, Çinin enerji xammalı və bazarlarına ehtiyacı var, lakin tarixi inamsızlıq və strateji fərqlər qalmaqdadır.

Dünyanın ən böyük demokratiyası və ən sürətlə inkişaf edən iqtisadiyyatlarından biri olan Hindistan, Çin və Rusiyadan fərqli olaraq, Qərb iqtisadiyyatları ilə inteqrasiya edir və ölkələrin dördlüyündə - ABŞ, Avstraliya və Yaponiya ilə tərəfdaşlıqda iştirak edir.

...Və bu, ona daha etibarlı təhlükəsizlik zəmanətləri verir. ŞƏT qeyri-mütəşəkkil struktur olaraq qalır.

Təşkilatın üzvləri arasında ərazi və strateji fikir ayrılıqları davam edir: Çin və Hindistan sərhədləri boyunca toqquşur, Pakistan Hindistanın barışmaz rəqibi olaraq qalır, Qırğızıstan və Tacikistan isə mübahisəli ərazilər uğrunda mübarizə aparır. Hətta ölkələrin İran və Belarus ətrafında birləşməsi xarici siyasətə dram əlavə edir, koordinasiyanı gücləndirmir. Bununla belə, Vaşinqton ŞƏT-i diqqətdən kənarda qoymamalıdır.

Sammit daxili parçalanmaya baxmayaraq, Avrasiya ölkələrinin Qərb sisteminə necə alternativ yaratmağa çalışdığını nümayiş etdirir.

ABŞ-ın Hindistandan Rusiya neftinin idxalına tətbiq etdiyi son tariflər Hindistanın qıcıqlanmasını daha da artırdı və onun gələcək dünya gücü ilə strateji tərəfdaşlığını zəiflətmək riski ilə üzləşdi.

ŞƏT güc və həmrəylik nümayiş etdirən alət olaraq qalır, lakin daxili ziddiyyətlər təşkilatın mövcud dünya düzəninə tam hüquqlu alternativ ola bilməyəcəyini göstərir.

Əli Babayev