Icma.az
close
up
RU
Sertifikasiya: Təhsildə keyfiyyət, yoxsa ədalətsizlik?

Sertifikasiya: Təhsildə keyfiyyət, yoxsa ədalətsizlik?

Icma.az bildirir, Redaktor.az portalına istinadən.

Sertifikasiya – təhsil sistemində keyfiyyəti artırmaq, müəllimlərin peşəkarlığını qiymətləndirmək üçün nəzərdə tutulmuş bir vasitədir. Prinsip etibarilə bu, müasir təhsil idarəçiliyinin ayrılmaz hissəsidir və bu baxımdan tətbiqi zəruridir. Lakin Azərbaycan təhsil sistemində son illərdə müşahidə olunan sertifikasiya yanaşması – məqsəd və mexanizm arasında dərin uçurum yaratmışdır.

Müəllimləri sertifikasiya adı ilə kütləvi imtahanlara salan, ixtisas və metodika biliklərini ölçdüyünü iddia edən bir sistem var. Amma bu sistemin özünün legitimliyi, obyektivliyi və əxlaqi dayaqları ciddi suallar altındadır. İmtahanı keçirənlərin çoxu – sektor müdirləri, şöbə rəhbərləri, kuratorlar – təəssüf ki, heç vaxt özləri belə bir imtahandan keçməyib. Onlar nə MİQ imtahanı veriblər, nə də Dövlət Qulluğu (DQ) imtahanında iştirak ediblər. Sadəcə vəzifəyə təyinatla, daxili tapşırıqlarla, ya da müsahibə adı ilə formalaşmış mexanizmlərlə vəzifəyə gəliblər. Bu isə o deməkdir ki, onlar müəllimlərə imtahan keçmə haqqını daşımaq üçün nə mənəvi, nə də peşəkar legitimliyə malik deyillər.

Ədalətsizlik burada başlayır: illərlə sinif otağında çalışmış, yüzlərlə şagird yetişdirmiş müəllimlərə “sən bu ixtisasa layiq deyilsən” deyənlər – ixtisası olmayan, ali pedaqoji təhsili olmayan, sistemin içindən yox, üstündən gələn şəxslərdir. Bu həm təhsilin içində olan insanlara, həm də ümumiyyətlə cəmiyyətin müəllim institutuna qarşı hörmətsizlikdir.

“Təhsil haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun 22.1-ci maddəsində açıq şəkildə göstərilir ki, dövlət müəllimlərin peşəkarlıq səviyyəsinin yüksəldilməsini dəstəkləməli, bu prosesin davamlı inkişafını təmin etməlidir. Amma indiki sertifikasiya mexanizmi inkişaf yox, sıralamadan çıxarma, cəzalandırma və ələmə funksiyasını yerinə yetirir. Bu isə qanunun ruhuna və təhsilin mahiyyətinə ziddir.

Sertifikasiya imtahanlarının nəticələrinə baxdıqda, bəzi rayonlarda müəllimlərin 60–70%-nin aşağı bal toplaması göstərilir. Bu vəziyyətin səbəbi kimi müəllimlərin savadsızlığı göstərilir. Amma sual verilməlidir: imtahan materialları real tədris proqramına, fənn kurikulumuna uyğun idimi? Qiymətləndirmə meyarları pedaqoji baxımdan əsaslandırılmışdımı? Ən önəmlisi – bu imtahanın keçirilmə qaydalarını müəyyən edən şəxslər hansı ixtisas və səriştəyə malikdirlər?

Bu prosesdə ən dramatik məqam isə budur: müəllim 30 il məktəbdə dərs deyib, sonda ona deyirlər ki, sən sertifikasiya keçmədin, artıq sistem üçün yararsızsan. Bəs niyə həmin 30 ildə bu müəllimin göstəricilərinə, fəaliyyətinə nəzarət edilmədi? Niyə bu gün o müəllim bir kağız vərəqinə yazılmış suallarla qiymətləndirilir, amma imtahanı təşkil edən şəxslər heç bir formada qiymətləndirilmirlər?

Daha da ironik olan budur ki, sektor müdirləri arasında, nazirlik aparatında çalışan bəzi şəxslər illərlə Dövlət Qulluğu imtahanına düşə bilmir, imtahan verib keçə bilmirlər, amma müəllimlərə “peşəkar deyilsən” deyə hökm oxuyurlar. Müəllimlər imtahanla alınır, imtahanla dəyərləndirilir, amma həmin müəllimlərə hökm oxuyanlar çox zaman tapşırıqla, daxili əmr əsasında oturublar və heç bir səriştə yoxlamasına məruz qalmayıblar.

Əgər doğrudan da keyfiyyəti artırmaq istəyiriksə, o zaman bu proses təkcə müəllimə yox, bütün sistemə şamil olunmalıdır. Müəllim sertifikasiya imtahanı verirsə, imtahanı təşkil edənlər də ictimai, hüquqi və peşəkar imtahandan keçməlidir. Əks halda bu, sadəcə adalətsizliyin rəsmi mexanizmi olacaq.

Sertifikasiya imtahanı keçirmək olar, amma bu proses şəffaf, mərhələli, məqsədyönlü və qarşılıqlı hesabatlılıq prinsipi ilə aparılmalıdır. Ən vacib şərt isə: imtahanı keçirənlər, sistemi idarə edənlər özləri də eyni meyarlarla yoxlanmalıdırlar. Əks halda, bu sistem nə müəllimi inkişaf etdirəcək, nə də təhsili. Əksinə, müəllimi bezdirəcək, məktəbi tərk etməyə sövq edəcək və gələcəkdə bu peşəyə olan marağı daha da azaldacaq. Yazıqdır müəllimlər – yalnız qiymətləndirilməli deyillər, həm də qiymətləndirilməyə layiq yanaşma görməlidirlər.

Kamran Əsədov, 

Təhsil eksperti 

Sonrakı hadisələr barədə daha çox məlumat almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:105
embedMənbə:https://redaktor.az
archiveBu xəbər 05 Aprel 2025 12:19 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Məhkəmədə Ermənistan vətəndaşlarının cinayət xarakterli məlumatlar tədqiq olunub FOTO

17 Oktyabr 2025 20:37see225

Stəndapçı: “Uill Smit bacarmasa, Yannik Sinner rolunu oynamağa hazıram” FOTO

18 Oktyabr 2025 03:13see195

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see161

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see154

Bakıda bal yarmarkası fəaliyyətə başlayır

17 Oktyabr 2025 13:46see154

“Ağır çantalar uşaqlarda onurğa əyriliyinə gətirib çıxarır” EKSPERT DANIŞDI

17 Oktyabr 2025 11:50see147

Pəncərələri qış rejiminə necə keçirtmək olar?

18 Oktyabr 2025 04:47see144

Məhkəmədə həmin məlumatlar da tədqiq olundu Fotolar

17 Oktyabr 2025 20:42see136

Xaçmaz Rayon Prokurorluğunda “Açıq Qapı” Günü Keçirilib

17 Oktyabr 2025 11:35see135

ChatGPT yə verilməsi qadağan edilən 8 sual SİYAHI

18 Oktyabr 2025 02:52see135

Ramiz Mehdiyev İlham Əliyevə qarşı sui qəsd PLANLAŞDIRIB Sensasion iddia

17 Oktyabr 2025 22:34see134

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see134

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see131

DNT testi bütün həyatını dəyişdi: Uşağının əsl atası məlum oldu

17 Oktyabr 2025 14:24see128

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see126

“Borussiya” yenə uduzdu

18 Oktyabr 2025 03:34see126

Bakı metrosunda mübahisəli durum: gediş haqqı yenə dəyişəcək?

18 Oktyabr 2025 07:33see126

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see125

Tanınmış logistika şirkəti iflas etdi

18 Oktyabr 2025 03:04see124

Dabaq xəstəliyi Qaxda da təsərrüfat sahiblərini çıxılmaz vəziyyətə saldı

18 Oktyabr 2025 01:37see122
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri