“Son dövrlər həftəlik ərzaq üçün kredit götürənlər var”

Azərbaycanın bank sektorunda problemli istehlak kreditlərinin həcmi sentyabrın 1-nə 310,2 milyon manat təşkil edib. 

Bu seqmentdə son bir ayda azalma qeydə alınsa da, illik perspektivdə kəskin artım davam edir. Mərkəzi Bankın statistikasına əsasən, bu, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 56,7 milyon manat və ya 22,4% artım deməkdir. Belə ki, ötən ilin sentyabrın 1-nə vaxtı keçmiş istehlak kreditlərinin həcmi 253,5 milyon manat idi. 

Portfelin digər dövrlər üzrə dinamikası da diqqət çəkir. Ötən ilin sonuna (246,3 mln. manat) nəzərən problemli kreditlər 63,9 milyon manat (26%) artıb. Lakin son bir ayda (avqusta nəzərən) portfeldə 1,4 milyon manat (0,4%) azalma baş verib. 

Xatırladaq ki, problemli istehlak kreditləri portfeli ötən ilin eyni dövründə 253,5 milyon manat, ötən ilin sonunda 246,3 milyon manat, bu ilin avqustun 1-də isə 311,6 milyon manat idi. 

Hazırda istehlak kreditləri üçün müraciət edən vətəndaşların sayı kifayət qədərdir. Bunun artma səbəblərini isə mütəxəssislər müxtəlif amillərlə izah edirlər.

Burada əsas amil gəlirlərin azlığı, yoxsa vətəndaşların ehtiyac olmadan “yenilik” etmək marağından irəli gəlir? 

Məsələ ilə bağlı iqtisadçı-ekspert Razi Abbasbəyli “Cebheinfo.az”-a bildirib ki, istehlak kreditlərinin artmasının müxtəlif səbəbləri var: 

“Belə ki, burada həm vətəndaşların gəlirlərinin azalması, inflyasiyanın yüksəlməsi, vətəndaşın istehlak ehtiyaclarını qarşılya bilməməsi nəticə etibarilə kredit müraciətlərinin sayını artırıb. Kredit müraciətlərinin sayının artması ilə yanaşı, eyni zamanda ölkədə kredit portfeli də böyüyür. Təxminən 2 dəfəyə yaxın artım müşahidə olunur. 

Ölkədə bütövlükdə kredit portfeli genişləndiyinə görə təbii olaraq problemli kreditlərin də həcmində artım baş verir. Banklar hazırda kreditləşmə istiqamətində daha çox addımlar atırlar. Çalışırlar ki, daha çox kredit verə bilsinlər. Vətəndaşların da ehtiyaclarının artması nəticə etibarilə də kredit portfelinin böyüməsinə gətirib çıxarıb. Bir sıra istiqamətlər üzrə kreditləşmə faizləri də aşağı düşmür. 

Vətəndaş gəlirlərinin də əvvəlki dövrlərlə müqayisədə artmaması, inflyasiyaya uyğun olmaması, nəticə etibarilə də kredit ödənişlərini çətinləşdirir. Yəni vətəndaş gəliri artmadığı halda inflyasiya yükü altında əzilir, kreditləri qaytara bilmir. Bununla da problemli kreditlərin həcmi böyüməyə başlayır. İndiki vəziyyət defolt sayılmır”. 

Ekspert deyib ki, ancaq bu artım sürətlə davam edərsə, yaxın 1-2 ildə Azərbaycanda ciddi şəkildə problemli kreditlər böhranı yaşanacaq: 

“Gəlir vergisinin ləğv olunacağı dəqiq məlum deyil. Əgər yanvarın 1-dən gəlir vergisi tətbiq olunmağa başlayacaqsa, sahibkarlar məcburi ixtisarlara getməli olacaqlar. Burada əsas məsələ əsasən də kredit öhdəliyi olan vətəndaşların çətinliklərinin yaranmasıdır ki, bu da bank sektorunda problemli kreditlərin portfelinin böyüməsinə gətirib çıxarır”. 

Ekspertin sözlərinə görə, bəzi mental faktorlar da var: 

“Bəzən insanlar ehtiyac olmadığı təqdirdə kreditə baş vururlar. Məsələn, yeni model telefon, yeni model avtomobil, zəruri ehtiyac olmadığı halda hansısa bir əşya almaq bizdə mental problemdir. Ancaq mən deməzdim ki, bu, böyük bir faiz təşkil edir. Az bir faizdir. 

Vətəndaşların böyük əksəriyyəti ciddi ehtiyacları olduğu üçün kredir götürürlər. Əgər vətəndaşların gəlirləri onun istəklərinə uyğun olsaydı, o zaman kredit müraciətləri çox aşağı düşərdi. Biz kredit götürülmə məcburiyyətini əsasən səhiyyə sahəsində görürük. 

Həmçinin təhsil xərclərini ödəyə bilməyən şəxslər daha çox kredit üçün müraciət edirlər. Hətta son dövrlər aylıq, eləcə də həftəlik ərzaq ehtiyatlarını qarşılamaq üçün vətəndaşlar bəzən kredit götürmək məcburiyyətində qalırlar”. 

Nigar Abdullayeva 
“Cebheinfo.az”

Açar sözlər: kredit ərzaq Razi Abbasbəyli

Problemlərinizi bizə yazın, şahidi olduğunuz hadisələri çəkib göndərin