SSRİ də avtomobillər neçəyə idi? Pulu olan hər kəs onu ala bilməzdi

Ostap Benderin fikrincə, avtomobil lüks deyil, nəqliyyat vasitəsi olsa da, Sovet İttifaqında avtomobillər əksər vətəndaşlar üçün əlçatmaz idi. 

Lent.az bildirir ki, “Finance Mail” SSRİ-də avtomobillərin qiymətlərini kimin təyin etdiyini, onların neçəyə başa gəldiyini və onların alınması prosesinin necə olduğunu öyrənib.

Rusiya Elmlər Akademiyasının N.N.Mikluho-Maklay adına Etnologiya və Antropologiya İnstitutunun Qafqaz şöbəsinin elmi işçisi Tənzilə Çabiyeva xatırladıb ki, SSRİ-də avtomobillərin dəyərini təyin edən dövlət idi və qiymətdəki bütün dəyişikliklər də birbaşa ondan asılı idi.

“Yalnız məmurlar və məmur rütbələrinə yaxın olanlar avtomobil ala bilirdilər. Bu, o demək deyil ki, avtomobil adi insanlar üçün əlçatan deyildi, onu əldə etmək məsələsi asan deyildi”, - ekspert izah edir.

Buna görə, yeri gəlmişkən, ölkədə daha əlverişli olan motosiklet texnologiyası populyarlaşmışdı.

Maşınların qiyməti nə qədər idi?

Avtomobil qiymətləri müxtəlif dövrlərdə dəyişirdi. Məsələn, 1960-cı ildə "Moskviç"in qiyməti 9 min rubla qədər (indiki məzənnə ilə təxminən 156 manat) ola bilərdi, ölkədə orta əmək haqqı 73 rubl (indiki məzənə ilə təxminən manat yarım) idi. Müvafiq olaraq, avtomobilin dəyəri SSRİ vətəndaşının orta gəlirindən 123 dəfə çox idi.

Zaman keçdikcə avtomobillər daha sərfəli olub. Xüsusilə, orta əmək haqqı 86 rubl (indiki məzənnə ilə təxminən manat yarım) olan “Moskviç-403”ü təxminən 3500 rubla (indiki məzənə ilə təxminən 61 manat) almaq mümkün oldu. Amma bu da şərtdir ki, ailənin ikinci ailə üzvünün sabit gəliri olmalı idi. O illərdə avtomobil krediti alətinin olmaması əmanət sistemini tələb edirdi ki, bu da şəxsi nəqliyyatın alınması imkanlarını çətinləşdirirdi.

1971-ci ildə sovet vətəndaşlarının orta gəliri ayda 125 rubl (indiki məzənnə ilə 2 manat 16 qəpik) idi. Bu dövrdə VAZ-2101 5150 rubl (indiki məzənnə ilə 89 manat), “Moskviç-412” 5200 rubl (indiki məzənnə ilə təxminən 90 manat), “Volqa QAZ-21” 9 min rubl (indiki məzənnə ilə 155 manat) qiymətə çatırdı.

Uzun illər boyu növbə

Avtomobillərin getdikcə ucuzlaşmasına baxmayaraq, onu almaq üçün nəhəng növbə gözləməli olurdun. Bəzən insanlar illərlə gözləməli olurdular.

“Lazımi məbləğiniz olsa belə, sərbəst şəkildə avtomobil ala bilməzdiniz. Bunun üçün bir neçə il davam edən növbəyə dayanmaq lazım idi. Və çox seçim yox idi", - avtomobil eksperti Yeqor Vasilyev deyir.

Çoxdan gözlənilən növbəsi gələnə maşın üçün bir növ qəbz verilirdi. Düzdür, onun istədiyi kimi olması şərt deyildi. “Jiquli” əvəzinə “Moskviç” və ya “Zaporojets” ola bilərdi.

Qeyd edək ki, indi adət etdiyimiz avtosalonlar SSRİ-də yox idi. Mütəxəssisin sözlərinə görə, alınan qəbzlə müəyyən anbara qədər getmək lazım idi, onun darvazasının arxasından lazımi avtomobil çıxarılırdı. Müəyyən bir "rüşvət" müqabilində hətta rəng seçə bilərdiniz. Və bu, satınalma prosesinin sonu idi.

“Yeri gəlmişkən, bazarda belə çatışmazlıq səbəbindən köhnə avtomobilin yeni avtomobildən baha olduğu paradoksal vəziyyət yaranmışdı. Axı qiymətlərin yüksək olmasına baxmayaraq, istəyənlər çox idi”, - Yeqor Vasilyev izah edir.

Onun fikrincə, bazarda mövcud vəziyyəti Sovet İttifaqı dövründəki ilə müqayisə etsək, indi avtomobillər daha sərfəli qiymətədir. Xüsusilə, əgər söhbət işlənmiş avtomobil bazarından gedirsə.