Icma.az
close
up
RU
Sükuta sığınmaq, zənciri qırmaq

Sükuta sığınmaq, zənciri qırmaq

Icma.az bildirir, Yeniazerbaycan saytına əsaslanaraq.

Kamilo Xose Selanın “Paskual Duartenin ailəsi” romanı haqqında

İyirminci yüzil ispan nəsrinin Migel de Unamunodan sonrakı dövr üçün ən nüfuzlu imzası Kamilo Xose Seladır. Özünü Unamunonun şagirdi sayan Sela Nobel mükafatına layiq görülmüş ispan ədəbiyyatı nümayəndələrinin hələlik sonuncusudur (nasir kimi həm də birincisi, çünki ondan əvvəl bu mükafat ispanlardan iki dramaturqa, iki də şairə verilmişdi) - 1989-cu ildən bəri İspaniyada planetin ən nüfuzlu söz yarışından qalib çıxan yazıçı olmayıb. Onun haqqında danışmağa çalışacağımız əsəri Servantesin “Don Kixot”undan sonra dünya dillərinə ən çox tərcümə olunmuş ispan romanıdır. Azərbaycan dilinə bu əsəri yazıçı-tərcüməçi Saday Budaqlı çevirib.

“Paskual Duartenin ailəsi” romanı Alber Kamünün “Yabançı” romanıyla eyni vaxtda - 1942-ci ildə işıq üzü görüb. Onda Selanın iyirmi altı yaşı vardı - o, Kamüdən üç il sonra dünyaya gəlib. Bu faktlarda qeyri-adi heç nə yoxdur; təəccüblü olan burasıdır ki, eyni dövrdə, bir-birindən uzaqda qələmə alınmış bu iki əsər arasında qəribə bir yaxınlıq, xarakter, məna, məzmun qohumluğu var. Hər iki roman ölümə məhkum olunmuş dustağın adından yazılıb, hər iki əsərin qəhrəmanı anasına soyuq münasibət bəsləyir, hər iki romanın təhkiyəçisi istəmədən cinayətə bulaşır, insan qətlə yetirir. Qəhrəmanlar ikisi də sonda edam olunur, ancaq Kamünün Mersosundan fərqli olaraq Selanın qəhrəmanı Paskualın boynunda bir yox, bir neçə ölüm var. Kamünün romanı kimi Selanın əsəri də ekzistensializm fəlsəfəsi həvəskarları üçün müntəxəbat yerinə istifadə oluna bilər.

***

Roman zindanda edamını gözləyən əlli beş yaşlı Paskual Duartenin xatirələri, etirafları üslubunda onun dilindən qələmə alınıb. Şəhərdən aralı yoxsul bir kənddə, kasıb ailədə dünyaya göz açmış Paskual uşaqlıqdan xoş gün görməyib, mənhus taleyi onu daşdan-daşa çırpıb. Qaçaqmalçılıqla məşğul olduğuna görə məhbəsdə yatan portuqal əsilli, iri gövdəli zalım, bədheybət atası ona da, anasına da həmişə zülm, işgəncə verib. Gün gəlir, ata it tutması nəticəsində quduzluğa yoluxur, onu yerli adət-ənənəyə uyğun şəkildə tövləyə qapadıb acından ölməyə məhkum eləyirlər.

Dərd burasındadır ki, bəxtsiz qəhrəman ta uşaqlığından bəri anasından da mehribanlıq, şəfqət görməyib, əyyaşlığa, dava-dalaşa, pozğunluğa meyilli bu qadın da övladlarına biganə olub. Paskualın gözünün qabağında böyümüş istəkli (bilmirəm bu xarakter haqqında belə söz işlətmək düzgündürmü) bacısı Rosario yeniyetmə yaşına çatar-çatmaz evdən qaçıb şəhərdə bədənini satmaqla özünə güzəran qurmağa, gün ağlamağa çalışır. Anasının oynaşı Paskual baxa-baxa xəstə, anlaqsız qardaşı Marionu yiyəsiz küçük kimi təpikləyəndə ana da məşuquna qoşulub qulaqlarını donuz gəmirmiş yesir, köməksiz uşağa gülür. Sonra heç kimə gərək olmayan o xəstə uşaq yağ küpünə düşüb boğulur, bu dəhşətli mənzərə Paskualın yaddaşından ömrü boyu silinmir. Bütün bu deyilən-deyilməyən faktlar şərdən şər törədiyini, qəhrəmanın aqibətinə hələ doğulmamışdan sərəncam verildiyini, aldığı zədələrin ona mənhus tale yazdığını göstərir.

***

Halbuki Paskual da başqa həyat yaşamaq, xoşbəxt olmaq istəyirdi. Ürəyinin dərinliyində o qətiyyən pis adam deyil, hətta bəlkə yaxşı adamdır. Yoxsulluq onu qorxutmur, Paskual qoçaq oğlandır, sərrast atan ovçudur, zəhmətə qatlaşıb ailəsini dolandırmaq gücündədir. Yoxsul kənddə yaşayışın son dərəcə çətin olduğuna baxmayaraq bu ağır şərtlər altında həyat dolu sağlam kəndçi qızıyla evlənməyə də özündə təpər tapır, toya gələnlərə bol yemək-içmək verir, sonra da gənc arvadıyla əyalət şəhərində bala batırılmış günlər-saatlar keçirir. Səfərdən qayıdanda Lolanı evə göndərib dostlarıyla meyxanada əylənir, tay-tuşlarından biri sərxoş başla ona kobud söz atıb sevincinə zəhər qatır. Tikanlı eyham, atmaca götürməyən impulsiv xarakterli Paskual abırsız gəncə üç bıçaq zərbəsi vurmaqla alnına həkk olunmuş amansız fərmanın icraya yönəldilən ilk bəndinin altından birdən-birə üç imza qoyur.

Hər bədbəxtlik özüylə yeni bəla gətirir. Evə çatanda məlum olur ki, ondan sonra Lola atdan yıxılıb, uşaq salıb. Paskual özünü tövləyə verib, arvadını yıxan madyana iyirmi bıçaq vurur, bundan sonra sevinc onun çöhrəsindən yenə silinib gedir: “Bu bədbəxt hadisə məni üzmüşdü, qara-qura fikirlər başımdan çıxmırdı; dilxor halda kənd-kəsəyi dolaşırdım, özümə gələnə qədər düz on iki ay ötdü. Bizə üz verən bədbəxtlikdən təxminən bir il keçər-keçməz Lola yenə uşağa qaldı və ilk dəfə olduğu kimi səbirsizliyin, narahatlığın məni yenə diddiyini sevinclə hiss elədim: vaxt sürünürdü, istədiyim kimi tez keçmirdi, hara getsəm də içimdəki acığı soyuda bilmirdim”.

***

Zalım tale gözünü necə qırıbsa, Paskual xoş xəbərə də sevinə bilmir, daha doğrusu, sevinməyə qorxur, bilir ki, amansız fələk gec-tez o sevinci də burnundan gətirəcək. Paskual Duartenin aqressiyası tamahından, iştahından, nəsə almaq, nəyəsə yiyələnmək həvəsindən, bir sözlə, yaşamaq ehtirasından güc almır. Bu aqressiya kasıblıqdan, ehtiyacdan, varlıya, imkanlıya paxıllıqdan da bəslənmir; yəni bəxtsiz qəhrəman sosial bərabərsizliyin qurbanına çevrilmiş potensial inqilabçı da deyil. Onun üsyanı taleyinə qarşıdır, fəqət başa düşmür ki, fələyə çomaq çəkdikcə həmin mənhus taleyin yazdığı rolun kor-koranə icraçısına, fələyin gözübağlı kuklasına çevrilir. Paskualın aqressiyası onun qaysaq bağlamayan mənəvi yaralarından, qorxularından, ağrılarından, şübhələrindən bəslənir: “Adamayovuşmaz, qaraqabaq, xoflu olmuşdum, arvadımla anam bu halımdan baş çıxara bilmirdilər deyə hamımız ehtiyatlı tərpənirdik, hər dəqiqə qalmaqal qopacağından qorxurduq. Gərginlikdən üzülürdük, ancaq özümüz sanki onu qəsdən artırırdıq, hər şeydə eyham, hiylə, biclik görürdük...”

Kənara yönəlmiş aqressiyanın o biri ucu insanın özünü kəsir. Qatillik instinkti intihar ehtirasıyla əkizdir. Xofdan, günah hissindən doğan aqressiyanın son həddi, kulminasiyası insanın özünü bəlaya atması, yol gələn dərdlərin intizarına dözməyib fəlakəti qarşılamağa çıxmasıdır (“Mən istərəm bəlanı, çün istər bəla məni” - köklü məzmun fərqi olsa da, burada Füzuli yada düşür). Paskual Duarte adlanan bəndənin cisminə anadangəlmə qoyulmuş mühərrik də belə bir qara enerjiylə hərəkətə gəlir. Onun xoşbəxtliyə dartınan ruhu hər dəfə xoşbəxt olmaqdan qorxan, bədbəxtliyə susamış, başqalarının vasitəsilə özünü cəzalandırmaqdan zövq alan vücudunun nəhs niyyətinə ilişib qəzaya uğrayır. Sadiq ov tulasını heç bir səbəbsiz-filansız güllələyəndə belə o, əslində, gülləni bir ayrı məxluqa yox, özünə, öz bədəninin bir parçasına, gövdəsinin it cildində zühura gəlmiş uzantısına çaxır.

F.Uğurlu

Davamı növbəti sayımızda...

Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:74
embedMənbə:https://yeniazerbaycan.com
archiveBu xəbər 17 Yanvar 2025 09:17 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see277

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see249

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see182

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see176

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see139

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see133

Tramp görüşü zamanı daim Zelenskiyə söyüş söyürdü

19 Oktyabr 2025 23:19see130

“Amazon”, “Snapchat” və “Zoom”da problem yarandı

20 Oktyabr 2025 14:39see129

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see129

On dörd yaşlı futbolçu qız məktəbdəki zorakılığa görə intihar edib FOTO

19 Oktyabr 2025 04:02see128

Körpələrdə genetik xəstəliklərin aşkarlanması üçün ölkəyə 300 mindən çox test gətiriləcək

19 Oktyabr 2025 20:14see128

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see127

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see127

Ərdoğandan Şimali Kiprdə keçirilən prezident seçkilərinin ilkin nəticələrinə reaksiya

20 Oktyabr 2025 00:57see127

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see127

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see126

Luvr muzeyində Azərbaycan nəfəsi: Parisdə gənc rəssam Diana Quliyevanın əsərləri sərgilənir Foto

19 Oktyabr 2025 09:10see125

“Mən ABŞ ı təhlükəyə ata bilmərəm...”

19 Oktyabr 2025 19:18see123

Mütəxəssislər xəbərdarlıq edir: 50 yaşdan sonra bu qidalar məhdudlaşdırılmalıdır

19 Oktyabr 2025 07:08see120

Rıbin və həyat yoldaşı öləcəkləri halda tək oğul övladlarına təlimatlar tərtib ediblər...

20 Oktyabr 2025 00:18see118
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri