Tədqiqat: Səudiyyə Ərəbistanının ərazisi 8 milyon il əvvəl yaşıl vahə olub

Səudiyyə İrs Təşkilatının çərşənbə günü açıqladığı tədqiqat nəticələrinə görə, bu ölkənin ərazisi bir vaxtlar çaylar, göllər və bol vəhşi təbiətlə dolu yaşıl bir vahə olub. “Nature” jurnalında dərc edilən araşdırma göstərir ki, Ərəbistan yarımadasının quraq səhraları səkkiz milyon il əvvəl sıx bitki örtüyü və güclü yağışlarla xarakterizə olunan sulu və qonaqpərvər məkan imiş.

AZƏRTAC xarici mediaya istinadla xəbər verir ki, Səudiyyə İrs Təşkilatının mətbuat konfransında professor Əcəb Əl-Otaibi bildirib: “Tədqiqat mağara yataqlarına əsaslanan Ərəbistan yarımadasında ən uzun iqlim rekordunu aşkar edib ki, bu da səkkiz milyon illik çox uzun bir dövrü əhatə edən dünyanın ən uzun iqlim rekordlarından biridir".

Tədqiqat elmi araşdırmaları artırmaq və Ərəbistan yarımadasının təbii və mədəni tarixini sənədləşdirmək məqsədi daşıyan bir təşəbbüs olan “Yaşıl Ərəbistan” layihəsinin bir hissəsidir. Bu çərçivədə 27 müxtəlif yerli və beynəlxalq qurumdan 30 tədqiqatçı, o cümlədən Səudiyyə İrs Təşkilatı, Səudiyyə Geoloji Tədqiqatı, Kral Səud Universiteti, Almaniyadakı Maks Plank İnstitutu və Almaniya, İtaliya, İngiltərə və ABŞ daxil olmaqla bir sıra ölkələrdən universitet və tədqiqat mərkəzləri iştirak edib.

“Ərəbistan yarımadasında səkkiz milyon il ərzində təkrarlanan rütubət dövrləri” adlı araşdırma mərkəzi Ərəbistanın həddindən artıq quru ərazilərindəki mağara çöküntülərindən çıxarılan dəlillərə əsaslanıb. Tədqiqatçılar Ər-Riyad bölgəsinin şimal-şərqində, Ramah əyalətindəki Şaviyə şəhərinin mərkəzinə yaxın ərazidə yerləşən Duhol əs-Samman kimi tanınan 22 mağara quruluşunu təhlil ediblər. Bu mağaralar bölgə üçün mövcud olan ən qədim yerüstü yaşayış məskənlərindən birinə çevrilmişdi.

Kalsium karbonat yataqları da daxil olmaqla mağara formasiyalarında kimyəvi yataqların dəqiq analizindən istifadə edən tədqiqatçılar bu formasiyaların yaşını dəqiq müəyyən etmək və rütubətli dövrləri aşkarlamaq məqsədilə təhlillər aparıblar. Onlar, həmçinin zamanla yağış və bitki örtüyünün dəyişməsi göstəricilərini aydınlaşdırmaq üçün oksigen və karbon izotoplarını təhlil ediblər.

“Yaşıl Ərəbistan” layihəsinin rəhbəri Abdullah əş-Şərix bildirib ki, sahə tədqiqatları qlobal səviyyədə tanınan möhkəm elmi texnikaya əsaslanır. O əlavə edib: “Ərəbistan yarımadası, bir çox coğrafi ərazilər kimi, tarix boyu qlobal iqlim təsirlərinə məruz qalıb. Bu dəyişikliklər Ərəbistan yarımadasında rütubətli və quru və ya yarı quru iqlim dövrlərinin dəyişməsinə səbəb olub və bu, rütubətli dövrlərin bölgədə milyonlarla ildir təkrarlanan bir fenomen olduğunu təsdiqləyir".

Bu rütubətli fazaların ən qədimi, təxminən səkkiz milyon il əvvələ - Miosen epoxasına aiddir və Pliosen dövründə davam edib. “Təhlillər nəticəsində güclü yağışla xarakterizə olunan bir neçə rütubətli faza müəyyən edilib", - deyə əş-Şərix əlavə edib.