TEHRAN NİYƏ PAŞİNYANDAN DAHA ÇOX NARAHATDIR? İran öz daxilindəki hərc mərcliyi xarci siyasətə gətirir

İranın İrəvandakı səfiri Mehdi Sobhani dünən keçirdiyi mətbuat konfransında Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyanın Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı açıqlamalarına münasibət bildirib. Belə demək mümkündürsə, Tehran Paşinyanın “yola gəlmək” istəyindən əndişəsini ifadə edib.

Xatırladaq ki, Paşinyan hələ də Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı üzərinə götürdüyü öhdəliyi yerinə yetirməsə də, Azərbaycan Prezidenti son çıxıçındakı tələblərə daha konstruktiv reaksiya verib. 

Ermənistan rəhbəri ötən həftə keçirdiyi mətbuat konfransnda deyib: "Ermənistan Naxçıvanla Azərbaycanın qərb hissəsi arasında maneəsiz dəmir yolu əlaqəsinin əleyhinə deyil. Biz Azərbaycana kommunikasiyaların açılması məsələsinin konkret həll yolunu təklif etmişik. Burada həm Ermənistanın, həm də Azərbaycanın mövqeyi nəzərə alınır. Bu mövqeləri nəzərə almaqla, biz Bakıya Azərbaycanın qərb rayonlarından Ermənistanın Mehri şəhəri vasitəsilə Naxçıvana və əks istiqamətdə dəmir yolu nəqliyyatı ilə yük daşımalarına başlamağı təklif edirik. Gələcəkdə, müvafiq atmosfer yaranarsa, sərnişin daşımaları barədə də düşünməyə başlayacağıq. Biz Azərbaycanın müsbət reaksiyasını gözləyirik”.

İran səfiri isə jurnalistlərin suallarına cavab olaraq deyib ki, regional problemlərin güc yolu ilə həllinin əleyhinədirlər: "Biz məsələlərin diplomatik dialoq yolu ilə həllinin tərəfdarıyıq. Biz regional məsələlərin güc tətbiqi yolu ilə həllinin əleyhinəyik. Biz regionda vəziyyətin gərginləşməməsi üçün hər cür səy göstərəcəyik. Yol yaratmaq üçün gücdən istifadənin heç bir izahı yoxdur".

Maraqlıdır, nə Azərbaycan liderinin bəyanatında, nə də Paşinyanın reaksiyasında güc tətbiqi amili dilə gətirilməyib, hər iki tərəf reallıqları və perspektivləri dəyərləndirərək mövqe ifadə edib. Doğrudur, Paşinyan hələ də tərəddüd edir və bu, həm də Rusiya və İranın İrəvana basqıları ilə bağlıdır.

İran səfiri vurğulayıb ki, onlar Azərbaycan və digər ölkələrlə münasibətlərindən hər hansı münaqişənin qarşısını almaq üçün istifadə edəcəklər.

"Təbii ki, Ermənistanın ərazisindən keçən istənilən yolun onun suverenliyi altında olması ilə bağlı mövqeyi beynəlxalq səviyyədə tanınmış hüquqdur. Əgər biz bu məntiqi rəhbər tutsaq, o zaman yeni münaqişə baş verməməlidir və biz yeni münaqişənin qarşısını almaq üçün bütün səylərimizi göstərəcəyik", - deyə Mehdi Sobhani bildirib.

Belə çıxır ki, iranlı dipolmat Ermənistanın qayğısına Paşinyan hökumətindən daha çox qalır. Əgər rəsmi İrəvan beynəlxalq hüquq şərçivəsində öz öhdəliklərini yerinə yetirməyə qərar veribsə, bu, İranı niyə narahat etməlidir? Naxçıvana quru yolun açılması Azərbaycanın təməl haqqıdır, müharibədəki qalibiyyəti ilə dəhlizin açılmasının hüquqi, siyasi və mənəvi məsələlərini tam şəkildə həll edib.

Əlbəttə, İran çalışır ki, Naxçıvana yol təkcə onun öz ərazisindən keçsin və bundan Azərbayacana qarşı təzyiq aləti kimi yararlansın. Amma bu, Tehranın istəyi ola bilər, rəsmi Bakı Naxçıvana gediş-gəliş məsələsinin tarixə, hüquqa və bölgədəki yeni reallıqlara əsaslanan konseptual həll mexanizmini çoxdan hazırlayıb. Son üç ildə kommunikasiyaların çəkilməsi, Ermənistanla danışıqlarda uzun məsafənin qət edilməsi problemin həllini yaxınlaşdırıb. Ermənistan hakimiyyətinin son açıqlamaları tərəflərin razılaşmaya yaxın olduğunu göstərir.

Azərbaycan müharibədən sonra öz gündəliyini ardıcıl şəkildə həyata keçirir və bu işdə İran ona mane olmaq istəyən yeganə qonşu ölkə olub. Münasibətlər hətta hərbi qarşdurma səviyyəsinə qədər gərginləşsə də Bakı geri addım atmayıb, əksinə, öz mövqeyini qəbul etdirməyə nail olub.

Regionda mövcud reallıqları – xüsusən İranın İsraillə proksi müharibədə ağır məğlubiyyətə uğramasından dolayı mövqeyinin kəskin zəifləməsini, ölkədə siyasi, iqtisadi, sosial böhranın pik həddə çatmasını nəzərə alsaq, Tehranın Bakıya təzyiq imkanları minimum həddə düşüb. Bura Birləşmiş Ştatlarda hakimiyyətə gəlmiş Tramp hökumətinin İsraillə birlikdə başladığı anti-İran strategiyasının elan olunmasını da əlavə etsək, cənub qonşunun iddiaları gülüş doğurur.

Rəsmi Bakı olub-keçənlərə baxmayaraq İrana yenidən dostluq əlini uzadıb, Prezidentin köməkçisi Hikmət Hacıyevin Tehrana səfəri, keçirdiyi yüksək səviyyəli görüşləri, Prezident Pezeşkianın Azərbaycana rəsmi səfərə dəvət olunması bu niyyətindən xəbər verir.

İran rəhbərliyi nəhayət Azərbaycanla bağlı vahid mövqe nümayiş etdirməlidir. Daxildəki hərc-mərcliyin xarici siyasətə transferinin qarşısı alınmalıdır. Tehranda unutmamalıdırlar ki, Azərbaycan Respublikası ilə dost münasibətdə qalmaq, onun maraqlarına hörmət etmək İran üçün əslində milli təhlükəsizlik məsələsidir…

Elçin Rüstəmli

“AzPolitika.info”