Tramp münaqişələrin üstünə benzin yox, su səpəcək Politoloqdan PROQNOZ

"Həyatının çox hissəsini tikinti biznesinə, onun inkişafına həsr edən bir tərtibatçının məqsədi gəlirli aktivlər yaratmaq və əldə etməkdir, onları məhv etmək yox. Aktiv biznes, satınalma yolu ilə əldə edilə bilən gəlirlər, hətta aqressiv sövdələşməyə razı olur ki, onu tamamilə yerlə-yeksan etməkdən uzaq davranır. Vitse-prezident Ceyms Devid Vens, dövlət katibi Marko Rubio da tələsik yox, ideoloji loyallığı nəzərə alınaraq əvvəlcədən, diqqətlə seçilib. Hər halda söhbət supergücdən və onun hiperaktivliyi ilə məşhur olan rəhbərindən gedir, deməli, qarşıdakı dönəmdə dinamik siyasətin şahidi olacağıq". 

Bu fikirləri Redaktor.az-a siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, politoloq Şəbnəm Həsənova ABŞ Prezidenti Donald Trampın fəaliyyətini şərh edərkən dedi. Onun sözlərinə görə, Tramp Amerikanı daha təhlükəsiz dövlətə çevirmək istəyir:

"Dünyanın gözü okeanın o tayındadır. Bu məqamda ABŞ-nin 72-ci dövlət katibi Marko Rubio supergücün yürüdəcəyi siyasətlə bağlı aydın istiqamətlər verdi. Rubio bildirir ki, Tramp milli maraqları Amerikanın xarici siyasətinin rəhbər missiyasına çevirmək üçün onun qarşısında konkret istiqamətlər müəyyənləşdirib. Belə ki, yürüdülən siyasət xərclənən hər dolları, maliyyələşdirilən hər bir proqramı və həyata keçirilən hər bir siyasəti “Amerikanı daha təhlükəsiz, daha güclü, daha firavan edirmi?” sualı ilə əsaslandırmalıdır. ÜST kimi qurumlar da olmaqla dövlət büdcəsindən ayrılan yardımların dayandırılması buna zaman itirmədən start verildiyindən xəbər verir. Yeni katib bəzi prioritetlərin dəyişdirilməsini, bəzi məsələlərə diqqətin azaldılmasını və bəzi təcrübələrin aradan qaldırılmasını da vurğulayır. Elə burada Bayden administrasiyasından qalan qayda və qanunlarda fundamental dəyişikliklərin olacağı nəinki aydın olur, həm də o öz təsdiqini tapır ki, Bayden və Blinken cütlüyü siyasəti, maddi və qeyri-maddi resursları yanlış istiqamətdə göyə sovururdu. Axı Tramp inaqurasiyada ABŞ-nin “Qızıl çağ”ının başladığını dedi. Kütləvi miqrasiya ilə bağlı Trampın vizyonu bəllidir. O, bu prosesi asanlaşdıran və ya təşviq edən heç bir addım atmayacaqlarını, əksinə digər ölkələr, xüsusən də Qərb yarımkürəsində diplomatik əlaqələri artıracaqlarını bildirir". 

Politoloqun fikrincə, ABŞ-də Ukraynaya dəstək siyasəti ilə bağlı fikir ayrılıqları artır və ölkədə sosium büdcə vəsaitlərinin əsasən daxili problemlərin həllinə yönəldilməsini tələb edir.

"Buna görə də yeni administrasiya daxildə parçalanma yaradan siyasi və mədəni motivlərdən imtinanı nəzərdə tutur. Prezident İlham Əliyev də bildirmişdi ki, ənənəvi cəmiyyət tərəfdarı olanların sayı qayıqda azdır. Tramp da belə sosiumun olacağı ilə bağlı konkret qərar qəbul etdi ki, cəmiyyət kişi və qadın olmaqla iki cinsdən ibarət olacaq. Rubio həm də diplomatiyanın əsaslarına qayıtmağın vacibliyindən bəhs edir və vurğulayır ki, əsas milli maraqları həyata keçirmək üçün başqa ölkələrlə əməkdaşlıqda praqmatik xarici siyasət aparılmalıdır. Zənn edirəm ki, Blinkenin yanlışlarını silmək üçün zaman tələb olunacaqsa, bu o qədər də mürəkkəb olmayacaq. Hər halda tarixə bəlkə də ən çox Bayden administrasiyası düşdü ki, ABŞ-nin “sağ göstərib, sol vuran tərəf” olduğunu inadla sübuta yetirməyə çalışsınlar. “Fake news” məsələsi ilə bağlı Trampın yanaşması, istifadə etdiyi ritorika, hətta çəkdiyi əziyyət də bəllidir. Bunu cənab Prezident İlham Əliyev də dəfələrlə müxtəlif kürsülər vasitəsilə dilə gətirib. Məhz buna görədir ki, ABŞ-nin yeni administrasiyası senzuradan və informasiyanın sıxışdırılmasından əl çəkməyin əhəmiyyəti üzərində dayanır və zərərli təbliğatla mübarizə səylərini, həqiqəti prioritet olaraq bərpa etməyin vacibliyini qeyd edir. Bunu etməkdə məqsəd Amerikanın sözdə deyil, əməldə böyük və ədalətli bir ölkə olduğunu, digər insanların hüquq və mənafelərinə hörmətlə yanaşmağı əsas həqiqi rəhbər tutduğunu bildirmələridirsə, deməli, Bayden administrasiyasından ilişib-qalan mənfi imicin bərpası nəzərdə tutulur. Amerikanı zəiflədən iqlim siyasətinə son qoymaq da əsas hədəflərdən biridir. Amerikanın enerji üstünlüyünü bərpa etmək vədini yerinə yetirmək üçün diplomatiyadan istifadə ediləcəyi isə Tramp administrasiyasının atacağı addımlarda müharibə və münaqişələrin üstünə benzin tökmək deyil, su səpməyin olacağını proqnozlaşdırmağa ciddi əsas verir. Digər ciddi əsas isə daha realdır. Belə ki, ABŞ Prezidentinin həqiqətən də silahlı münaqişələri sevmədiyi əslində pasifizmlə bağlı deyil", - deyə Şəbnəm Həsənova qeyd etdi.

Türkan İSGƏNDƏRLİ