“Trampın maksimalist mövqeyi ABŞ İran razılaşmasını təhlükəyə atır”

Son aylar dünya siyasətinin əsas diqqətmərkəzində duran məsələlərdən biri də İranınnüvə proqramı ətrafında cərəyan edən proseslərvə bu kontekstdə ABŞ-İran münasibətləridir. Yaxın Şərqdə geosiyasi gərginliyin artması, beynəlxalq güclərin maraq toqquşması və nüvətexnologiyalarına nəzarət mövzusunda gedənqlobal debatlar, İran məsələsini bir daha qlobalgündəmə gətirib. İranın uranı zənginləşdirməsiilə bağlı iddialar və bu fəaliyyətin potensialnəticələri təkcə region dövlətlərini deyil, bütövlükdə beynəlxalq ictimaiyyəti narahat edir.

Mövzu ilə bağlı dünya güclərinin fərqliyanaşmaları, xüsusilə ABŞ-ın sərgilədiyi sərt vəmaksimalist mövqe prosesin həllini daha daçətinləşdirir. Vaşinqtonun, xüsusən də prezidentDonald Trampın ritorikası və yanaşmasıməsələnin diplomatik yolla həllini sual altınaalır.

Ədalət, Hüquq, Demokratiya (ƏHD) Partiyasi İdarə Heyətinin üzvü, siyasi şərhçi Ə.Zülfüqaroğlu Crossmedia.az-a açıqlamasındaABŞ-İran münasibətləri, nüvə danışıqları vəTrampın ritorikasının mümkün nəticələri iləbağlı fikirlərini bölüşüb.

Onun sözlərinə görə, Birləşmiş Ştatlarla İran arasında nüvə danışıqlarının baş tutması vəmüəyyən irəliləyişlərin əldə edilməsi uğurluhesab oluna bilər: “Əvvəllər İran birmənalıolaraq Birləşmiş Ştatlarla danışıqlarınbaşlanmasına qarşı idi. Lakin son zamanlarYaxın Şərqdə İranın mövqelərinin sarsılmasıölkəni danışıqlara başlamağa vadar etdi”.

Əli Zülfüqaroğlu bildirib ki, İranın nüvə silahıəldə etməyəcəyi ilə bağlı zəmanət verməsiəslində danışıqlar istiqamətində önəmli addımkimi dəyərləndirilir: “İran bəyan edib ki, beynəlxalq qurumlar İranın nüvə təsisatlarındayoxlamalar apara bilər. Bununla İran həmdanışıqlara açıq olduğunu, həm də müharibəistəmədiyini nümayiş etdirir”.

Politoloq qeyd edib ki, ABŞ Prezidenti DonaldTramp İranın ümumiyyətlə nüvə enerjisindənistifadə etməsinə icazə verilməyəcəyini deməsiprosesi mürəkkəbləşdirən əsas amillərdənbiridir: “Trampa qarşı həm ABŞ daxilində, həmdə xaricdə – xüsusilə İsrail hökuməti və ABŞ-dəki siyonist lobbi tərəfindən təzyiqlər var. Onlar hesab edirlər ki, İranın vurulması üçünhazırkı dövr ən uyğun zamandır”.

O vurğulayıb ki, mövcud vəziyyətdə, istər YaxınŞərqdə, istərsə də ümumiyyətlə dünyanın hərhansı bir bölgəsində birbaşa və ya dolayısı ilə müharibəyə daxil olmaq ABŞ-nin maraqlarınauyğun deyil: “Çünki ölkə daxilində prioritetməsələ iqtisadi problemlərin aradan qaldırılmasıvə inflyasiyanın qarşısının alınmasıdır. Eynizamanda, Vaşinqton Çinlə ticarət savaşınıdavam etdirmək üçün beynəlxalq zəmin yaratmağa çalışır. Müharibə isə bu prosesə zərərverə bilər. Ona görə də ABŞ müharibəyəbirmənalı olaraq girmək istəmir”.

Əli Zülfüqaroğlu bildirib ki, İran da hazırkıgeosiyasi vəziyyəti və ABŞ-nin durumununəzərə alır və nüvə enerjisindən sülh məqsədiləistifadə edəcəyi ilə bağlı prinsipial mövqenümayiş etdirir. O, ABŞ-nin bir müddət sionist lobbinin təzyiqlərinə dözümlü yanaşa biləcəyini önə çəkib. Lakin İranın vurulması ilə bağlı bu təzyiqlərin Trampa ciddi təsir göstərəcəyini düşünmür: “Çünki Tramp bu təzyiqlərə boyun əyərək addım atarsa, bu, həm daxili, həm də beynəlxalq ictimai rəyi köklü şəkildə dəyişə bilər. Yəni Amerika ictimaiyyəti İranın nüvə silahından imtina etdiyini bildiyi halda, əgər belə bir hücum baş versə, Trampa qarşı daxili təzyiqlər artacaq ”.

Onun fikrincə, digər tərəfdən, İranın vurulması bölgədə və dünyada ciddi problemlərə yol aça, eyni zamanda ABŞ üçün arzuolunmaz nəticələr doğura bilər: “Ona görə də belə bir addım nəzəri baxımdan mümkün olsa da, reallaşma ehtimalı çox azdır”.

Əli Zülfüqaroğlunun sözlərinə görə, ümumilikdə vəziyyət mürəkkəbdir: “Bunu yaradan əsas səbəb ABŞ-nin maksimalist yanaşmasıdır”. Politoloq bəyan edib: “ABŞ birmüddət bu maksimalist yanaşmanı davametdirsə də, sonunda İranla razılaşma yolunagedəcək. Çünki bu, həm ABŞ üçün də ən uyğunvariantdır və bu razılaşmanın baş tutması böyükehtimalla mümkündür”.