Trampın planları böyükdür: Zelenski bir bir əməl etməlidir

Son günlər dünya gündəmində müzakirə olunan mövzulardan biri ABŞ Prezidenti Donald Trampın siyasi xaos yaradan addımlarıdır. Donald Tramp vəzifəyə gəldiyi andan etibarən “intiqam” siyahısına uyğun davranaraq birbaşa 1- ci prezidentlik dönəmindən sonra ona hüquqi iddia qaldıran prokurorları işdən azad etdi. 

Daha sonra Rusiya ilə, yəni Putinlə birbaşa əlaqə yaradaraq Ər-Riyadda tərəflərin nümayəndələri arasında görüş təşkil edildi. Daha sonra Tramp Baydenin Ukraynaya verdiyi 350 milyard dolların kompensasiyası kimi Zelenskiyə 500 milyard dollar dəyərində Ukrayna təbii sərvətlərinin ABŞ şirkətlərinin balansına keçməsini təsdiqləyən sənədi imzalamasını təklif etmiş, qarşılığında isə Zelenski ilkin təklifi rədd etmişdir. Bu səbəbdəndir ki, sosial media hesabında Zelenskini hədəf alan “seçkisiz diktator”, “ortalama bir komediyaçı” ifadələrini istifadə edərək onu Ukrayna müharibəsinə başlamaqda və bu qədər uzanmasında günahlandırmışdır. Trampa yaxın çevrə Zelenskinin ölkəni tərk etməsini bildirib. Daha sonra Avropaya Ukraynanın təslim olmasının şərtlərini razılaşdırmaq üçün 3 həftə vaxt vermiş, əks halda ABŞ qoşunlarını Avropadan çıxarmaqla təhdit etmişdir. Məlumdur ki, illərdir Avropa hərbi baxımdan ABŞ-dan asılı vəziyyətdədir və belə olan halda Avropanın təhlükəsizliyi sual altına düşür. Trampın ABŞ-ın ənənəvi siyasətinə uyğun olmayan hərəkətlər etməsinin səbəbləri çoxdur. 

*1-ci prezidentlik dönəmindən sonra məhkəmədəki işlərinə görə Avropa liderlərinin onu sərt bir şəkildə tənqid etmiş olması,

*Bayden administrasiyasının günahkar olduğunu göstərmək istəməsi (Zelenskiyə 350 milyard dolları aldanaraq verməsini bildirir),

* Daha aqressiv siyasətlə Avropanı özündən tam asılı vəziyyətə salmaq (beləliklə Qrenlandiyanı rahatlıqla ala bilər) və onlara ABŞ olmadan güclərinin olmadığını göstərmək istəməsi,

*Tramp Ukraynada vaxt və pul itirmək əvəzinə daha geniş siyasət apararaq Qrenlandiyanı, Panama kanalını və Kanadanı ilhaq etmək istəməsi,

*Ukraynaya təzyiq göstərərək (məsələn: Starlink texnologiyasını paylaşmamaqla təhdid edərək) onun 500 milyard dollarlıq təbii sərvətini ələ keçirmək istəməsi,

*Və əlbəttə, pərdə arxasından onu dəstəkləyən qüvvənin və ya qüvvələrin istəklərini etməsidir.

Bütün bunları etmək üçün Tramp Ukraynada Rusiya ilə birbaşa toqquşaraq həm maddi, həm də vaxt itkisinə üzləşməkdənsə dolayı siyasət apararaq daha geniş çevrəyə yayılmaq istəyir. Avropanı tam təsir altına alaraq Danimarkadan Qrenlandiyanı almaq (səbəbləri var), Panama kanalından Çini hərbi və ya digər yollarla çıxartmaq və nəzarətə almaq, Kanadanı ABŞ ştatı etmək, Meksika üzərində öz təsirini artırmaq, Tayvan üstündən Çinə təzyiq göstərmək, Qüdsü birbaşa və ya dolayı yolla nəzarətə almaq, Ukraynanın 500 milyard dollarlıq sərvətini bu və ya başqa yollarla ələ keçirmək və s. kimi istəkləri var. Çox böyük ehtimalla, Zelenski təklifi qəbul etməzsə Ukraynada yaxın zamanlarda Zelenskiyə rəqib ortaya çıxarılacaq və Zelenskinin ölkəni tərk etməsini istəyəcək

(Böyük ehtimal Fransaya gedəcək). Belə olan halda Avropa (xüsusən Fransa, İngiltərə və Almaniya) ya ABŞ-ın dediyinə razı olmalı və təsir altına düşməli, ya da öz hərbi ordusunu yaradaraq müstəqil varlığını qorumalı və Ukraynanı həm hərbi, həm də maddi cəhətdən himayə etməlidir. Avropa, Latın Amerika ölkələri, Kanada və Zelenski bu təzyiqə tab gətirə biləcək mi bizə bunu zaman göstərəcək.

Orxan Abbaslı