Zelenski hakimiyyətdə qalsa, Trampın planları... POLİTOLOQDAN AÇIQLAMA

“Zelenski seçkilərdən imtina edir, Ukrayna sorğularında çox aşağıdır və onun yaxşı bacardığı yeganə şey Baydeni “skripka kimi” ifa etmək idi. Diktator Zelenski tez getsə yaxşı olar, əks halda ölkəsi deyə bir şey qalmayacaq”.

Avtosfer.az xəbər verir ki, bunu ABŞ Prezidenti Donald Tramp “Truth” hesabında yazıb.

ABŞ lideri bildirib ki, bu müharibə ABŞ olmadan heç vaxt həll yolu tapmayacaq:
"Mən Ukraynanı sevirəm, amma Zelenski dəhşətli iş görüb, ölkəsi darmadağın olub və milyonlarla insan lüzumsuz yerə ölüb. Belə də davam edir. Biz Rusiya ilə bu məsəlinin həlli üçün çalışırıq. Hər kəsə məlumdur ki, sülh Tramp və onun adminstrasiyası olmadan qeyri-mümkündür”.

Mövzu ilə bağlı siyasi şərhçi Natiq Miri Avtosfer.az-a açıqlamasında deyib ki, Zelenski haqqında Trampın ritorikasının getdikcə sərtləşməsi ABŞ prezidentinin istədiklərinə Zelenskinin mane olması ilə əlaqədardır:

“Çünki proseslər əgər Zelenski istəməsə, Trampın planlaşdırdığı kimi getməyəcək. Münaqişə tərəflərindən biri məhz Ukraynadır, buna görə də Tramp Zelenskini diktator adlandıraraq, Rusiya istəsə, bütün Ukraynada məhv edə biləcəyini söyləyir. Hətta bununla hakimiyyətdə parçalanma yaradaraq uyğun bir rejim qurmağı məqsəd qoyur. Lakin bu müharibə Zelenskinin dövründə başlamışdır. Ukraynadan prezident olaraq məhz Zelenski NATOya qəbul edilmək və Ukraynanın təhlükəsizliyini təmin etmək istəyir. Ancaq ABŞ Ukraynanın gələcək təhlükəsizliyi ilə bağlı heç bir təminat vermir, hətta torpaq altı faydalı qazıntıların və yeni neft, qaz mənbələrinin istismarını belə öz nəzarətində saxlamağa çalışır.
Bu kontekstdə Zelenskini təzyiq altına almaq istəyənlər, xüsusilə Rusiya, Ukraynada müəyyən dəyişikliklər etmək istəyir. Ancaq Zelenskinin müvafiq addımları, daxili və beynəlxalq siyasətdəki məsuliyyəti bu qərarların doğru və yerində olduğunu göstərir. Beynəlxalq Kiyev Sosial Sorğu Mərkəzinin keçirdiyi sorğulara görə, Zelenski hər zaman üstün mövqeyini qorumuş və nüfuzu heç zaman ciddi şəkildə azalmamışdır. Trampın məqsədi Zelenskinin hakimiyyətdən getməsini təmin etməkdir. Çünki əgər o, hakimiyyətdə qalarsa, Trampın planları uğursuz olacaq.
Rusiya Ukraynada ciddi hərbi əməliyyatlar həyata keçirə bilsə də hələlik bunu etməyib. Bunun səbəbi isə Putin tərəfindən qoyulan 3 günlük işğal planının artıq 4-cü ilinə keçməsi və müharibənin dayanması ilə bağlı heç bir irəliləyişin olmamış olmasıdır. Həmçinin, Trampın münaqişəni həll etmək üçün verdiyi vaxtların qeyri-real olduğu və müəyyən hədlərin artıq çox keçildiyi də görünür”.
Natiq Miri əlavə olaraq qeyd edib ki,  Zelenskinin xarakteri və liderlik xüsusiyyətləri həmişə yüksək məqsədlər qoymağa və bu məqsədlərə çatmaq üçün hərəkət etməyə imkan verir:
“Bununla yanaşı, Trampın maksimalist hədəfləri səsləndirməsi sonradan icrası qeyri-mümkün olan bəyanatlara gətirib çıxarmışdır. Bu müharibə, həftələr, aylar ərzində həll edilə bilər, çünki çoxsaylı razılaşdırılmamış məqamlar və tərəflərin bir-birinə qarşı mövqeləri mövcuddur. Zelenski bu vəziyyətlə bağlı olaraq Türkiyə səfərində də mövqeyini ortaya qoymuşdur.
Bütün bunlar göstərir ki, beynəlxalq siyasətdə çox vaxt bəzən düşünülməmiş hədəflər irəli sürülür, ancaq bu hədəflərin həyata keçirilməsi qeyri-mümkün olur”.

Politoloq Tofiq Zülfüqaroğlının fikrincə, Trampın məqsədi atəşkəs rejimini bərpa etməkdir:

“Vəziyyət onu göstərir ki, tərəflər müvəqqəti olaraq hər biri nəzarət etdiyi əraziləri saxlayacaqlar. Yəni, 1994-cü ildə bizdə olduğu kimi, atəşkəs rejimi bərqərar olunduqdan sonra, münaqişənin əsasını təşkil edən məsələlər danışıqlar yolu ilə həll ediləcək. Təxminən bu model bu münaqişəyə də tətbiq olunur. Lakin burada Zelenskinin vəziyyəti çox zəifdir. 2022-ci ildə tərəflər arasında atəşkəs Türkiyədə əldə oluna bilərdi. İstanbulda keçirilən danışıqlarda bu qərara gəlinmişdi. Lakin müharibəni davam etdirmək Zelenskinin qərarı idi. Təbii ki, bu qərara görə Zelenskini tənqid edəcəklər. Zelenskinin prezidentlik müddəti konstitusiyaya görə, keçən il bitib. Əsas problem də bununla bağlıdır.
Amma Zelenskinin məcbur olunacağı gözlənilir ki, atəşkəsi qəbul etsin. Tramp Zelenskinin “diktator” deyil, “seçkilərə getmək istəməyən avtoritar” kimi təqdim etdi. Yəni, əslində, Tramp atəşkəs rejiminin həyata keçirilməsi üçün əsas məqsədin Zelenskinin seçkilərə getmək istəməməsi olduğunu vurğulamaq istəyir. Bu da bir növ Zelenskiyə təzyiq göstərməklə əlaqədardır. Əminəm ki, ABŞ ilkin mərhələdə bu məsələdə irəliləyişə nail olmağa çalışacaq. Burada başa düşməliyik ki, siyasi məsələlərtorpaqların kimə məxsus olması, ərazi bütövlüyünün bərpası və NATO üzvlüyü bir neçə mərhələdə həll edilə bilməz”.

Politoloq sonda əlavə edib ki, Tramp ilkin mərhələdə əsas məqsəd kimi atəşkəs rejiminə nail olmaq istəyir:
“Sonra uzun danışıqlarda, heç bir nəticə verməyən müzakirələr vasitəsilə, siyasi proseslər müzakirə ediləcək. Lakin digər bir şəraitdə bu məsələlər daha çətin və mürəkkəb ola bilər”.

Eltac Zülfüqaroğlu