“Trampın Ukrayna tərəfə dönüşü: nə baş verir və sonra nə olacaq?“ Siyasi ekspertdən açıqlama

"BMT tribunasından səslənən yeni bəyanatlar Qərbin mövqelərində dəyişiklik siqnalıdırmı?.."

Nyu-Yorkda keçirilən BMT Baş Assambleyasında ABŞ prezidenti Donald Trampın çıxışı bütün dünyanın diqqətini çəkib. Onun sözlərinə görə, Ukrayna Avropa İttifaqının dəstəyi ilə öz ərazi bütövlüyünü ilkin sərhədləri daxilində bərpa etmək imkanına sahibdir.

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "news.biz.ua" nəşri yazıb.

Bu bəyanat bir çoxları tərəfindən "tarixi dönüş nöqtəsi" adlandırılsa da, eyni zamanda şərhlər var ki, Tramp əslində məsuliyyəti Avropa və NATO-nun üzərinə ataraq "əllərini yuyur".

Ritorika və reallıq arasında

Tramp Assambleyada çıxış edərkən, Rusiyanın müharibəsini nizamlamağın onun gözlədiyindən də çətin olduğunu etiraf edib. O, Moskvanın Kiyev ilə sülh müqaviləsi imzalamayacağı təqdirdə ABŞ-ın böyük rüsumlar tətbiq edəcəyini bildirib. Formal olaraq bu, Ukraynaya dəstək kimi görünür, amma siyasi ekspert İqor Reyteroviçin fikrincə, hələlik konkret addımlar müşahidə olunmur. ABŞ prosesə kənardan baxmağı üstün tutur, real təzyiq isə hələlik "uzaq perspektiv" olaraq qalır.

Tramp və Zelenski görüşündən sonra

Ukrayna prezidenti ilə görüşdən sonra Tramp bir daha vurğulayıb ki, Avropa İttifaqının dəstəyi ilə Kiyev öz ərazilərini geri qaytara bilər. Burada diqqəti çəkən məqam ABŞ-ın adının çəkilməməsidir. Bu isə məsuliyyətin NATO və Avropaya ötürülməsi deməkdir. Reyteroviçin sözlərinə görə, Trampın nikbin notları hər nə qədər ümidverici səslənsə də, praktiki müstəvidə yalnız pul və silah kifayət etmir - çoxsaylı başqa məsələlər cavabsız qalır.

Braziliya və BRİKS mövqeyi

BMT tribunasından Braziliya prezidenti Lula da Silva da sülh çağırışı edib, münaqişənin hərbi yolla həll olunmayacağını deyib və "bütün ölkələrin təhlükəsizlik maraqlarının nəzərə alınmalı olduğunu" vurğulayıb. Bu bəyanat Kremlə ünvanlanmış bir jest kimi qiymətləndirilir. Analitiklərə görə, Braziliya sadəcə BRİKS daxilində öz öhdəliklərini yerinə yetirir və Moskvanı müəyyən mənada müdafiə edir.

Kreml və sülh siqnalları

Putinin mətbuat katibi Dmitri Peskov isə həm Zelenski ilə görüşə hazır olduqlarını, həm də ABŞ ilə dialoq kanallarının açıq qaldığını söyləyib. Lakin ekspertlərin fikrincə, bu, Rusiyanın vaxtı uzatmaq cəhdidir. Tramp özü isə yaxın perspektivdə danışıqlardan konkret danışmayıb, yalnız üçtərəfli görüş ideyası ilə bağlı qeyri-müəyyən açıqlamalar səsləndirib.

Trampın dəyişkən mövqeyi

Ən mühüm sual budur: Tramp sabah yenə mövqeyini dəyişə bilərmi? Cavab birmənalıdır - bəli. Onun siyasəti dalğavari xarakter daşıyır və yaxın həftələrdə tamamilə fərqli bəyanatlar verməsi mümkündür. Məsələ Ukrayna və Qərbin bu yeni "kurs"u möhkəmləndirə bilib-bilməməsindədir.

BMT həftəsi Ukraynaya nə verdi?

Reyteroviçin fikrincə, hələlik "sıçrayış" gözləməyə dəyməz. Trampın bəyanatları müsbət siqnaldır, amma bu yalnız rəmzi xarakter daşıyır. Ukrayna mövzusu BMT tribunasının əsas gündəmlərindən biri olsa da, yaxın günlərdə diqqətin digər böhranlara, xüsusən də Yaxın Şərqə yönələcəyi gözlənilir.

İqor Reyteroviç - politoloq, siyasi elmlər namizədidir. 2006-cı ildən etibarən dövlət idarəçiliyi və siyasi analitika üzrə akademik fəaliyyətlə məşğuldur. 2021-ci ildən Kiyev Milli Universitetində parlamentarizm və dövlət idarəçiliyi üzrə dosentdir.