Türk Dünyası Xartiyası qəbul edildi TRT Haber

Dünyanın yüksələn qüdrəti olan Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) gücünü və birliyini günü-gündən artırır. Türk Dünyası ortaq tarix, ortaq coğrafiya, ortaq ədəbiyyat, ortaq xəritə və ortaq əlifba baxımından çox mühüm addımlar atır. Türk Dünyasının birliyi istiqamətində daha bir yeni addım atıldı.

Türk Dünyası Xartiyası Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) noyabrın 6-da Bişkekdə keçirilən 11-ci Zirvə toplantısında qəbul edilib.

Bizimyol.info xəbər verir ki, bununla bağlı Bayburt Universiteti Tarix Bölümü Müəllim Dos. Dr Ramin Sadık və Sivas Cümhuriyyət Universiteti Müəllim Dos. Doktor Mustafa Sefa Çakır TRT Haberdən Ayşe Şimşəkə şərh verib.

Məqsəd: Türk kimliyi əsasında tarixi, mədəni, dil və ənənəvi əlaqələri möhkəmləndirmək

Türk Dünyası Xartiyası türk dövlətləri arasında əməkdaşlığı gücləndirmək məqsədi daşıyan mühüm sənəddir. Bu sənəd TDT (Naxçıvan Müqaviləsi və Türk Dünyası 2040 Baxışı) çərçivəsində əvvəllər qəbul edilmiş qərarlar və sənədlər əsasında hazırlanıb.

Türk Dünyası Xartiyası türk kimliyi əsasında tarixi, mədəni, dil və ənənəvi əlaqələrin möhkəmləndirilməsini, türk dövlətləri arasında çoxşaxəli əməkdaşlığın miqyasının genişləndirilməsini və beynəlxalq hüquq prinsiplərinə sadiq qalmasını vurğulayır.

"Türkiyə dövlətləri birlikdə hərəkət etdikdə daha güclü olurlar"

Dos. Dr. Ramin Sadık türk dövlətlərinin bir yerdə olduqları zaman daha güclü, daha təhlükəsiz və daha sülhsevər regional güc olacağını söyləyib: “Türk ölkələri yerləşdikləri yerlərə görə dünyanın “ürəyi”ndədir. Tarix boyu bu “ürək diyarında” birləşmiş türk imperiyaları dünyanın geniş coğrafiyasına hakim olmuşlar. Bu gün yaşadığımız dövr ölkələrimizi “ürək diyarında” ayrı-ayrılıqda deyil, birlikdə hərəkət etməyə istiqamətləndirir.

Türk dövlətləri birlikdə hərəkət etdikdə daha güclü, daha təhlükəsiz, daha sülhsevər regional güc kimi ortaya çıxırlar. Birlik yaratsaq, dünyanın ən təsirli, güclü və təhlükəsiz birliyinə çevrilə bilərik”.

“Ənvər Paşanın Türküstan yaylalarında şəhid olması yuxu deyil, gerçəkliyin ifadəsidir”

Dosent Mustafa Sefa Çakır Türk Dövlətləri Təşkilatının qəbul etdiyi ortaq əlifbanın iqtisadiyyat, enerji, diaspora, mədəniyyət və s. sahələrdə inkişaf etdiriləcək əməkdaşlıqla daha da güclənəcəyini, eyni zamanda Türk Dövlətlərini təmsil edən birləşdirici bayrağın təşkilatı daha da güclənəcəyini vurğuladı:

“İlk addımların atıldığı 2009-cu ildən bu yana baş verən bütün hadisələr Türk Dünyasının birliyinin xəyal olmadığını göstərir. Qazi Ənvər Paşanın Türküstan yaylalarında rus pulemyotları qarşısında şəhid olması xəyal deyil, reallığın ən yığcam ifadələrindən biridir”.

“Türk Birliyinin artıq reallaşmaq imkanı var”

Dos. Dr. Ramin Sadıq Türk Birliyinin reallaşmasının artıq xəyal olmadığını da söylədi:

“Türk Dövlətləri Təşkilatına üzv olan ölkələr arasında siyasi, iqtisadi, hərbi və mədəni əməkdaşlıq imkanları günbəgün artdıqca, bu qarşılıqlı əlaqənin birliyə çevrilməsi artıq xəyal deyil. Bir zamanlar arzu kimi görünən Türk Birliyi indi gerçəkləşmək fürsəti əldə edib. Ölkələr arasında sıx təmaslar, demək olar ki, bütün sahələrdə əməkdaşlıq və qarşılıqlı fəaliyyətin yaxşılaşdırılması iradəsi bunu bizə əyani şəkildə göstərir. Digər tərəfdən, bu gün dünyada müxtəlif ölkələri bir arada tutan siyasi birliklər var. Türk Birliyi də olmalıdır və bu lazımdır. Çünki ölkələr arasında belə yüksək səviyyəli qarşılıqlı əlaqəni birlikdə dəyərləndirmək ən yaxşı seçim olardı”.

Bu Xartiyanın qəbulu ilə Türk Dünyasında bir çox mühüm hadisələrin baş verməsi gözlənilir:

Sənədin preambulasında türk dövlətləri arasında əməkdaşlığın daha da gücləndirilməsi, dil, düşüncə və əməl birliyinin təşviqi ideyası irəli sürülür.

Eyni dili danışan, eyni dinə inanan, ortaq keçmişi olan, gələcəyi birlikdə qurmaq əzmini nümayiş etdirən bu birlik zaman keçdikcə daha çox məna və əhəmiyyət qazanacaq.

Dos. Dr. Mustafa Sefa Çakır

Liderlər Ortaq Türk Dünyası ideyasını qəbul etdilər

Türk dövlətlərinin liderləri bu sənədi imzalamaqla qardaşlıq bağlarını, həmrəylik ruhunu və Ortaq Türk Dünyasını qoruyub saxlamağı üstün tutmaq ideyasını qəbul etdilər. Bu sənədlə beynəlxalq hüququn hamılıqla qəbul edilmiş prinsiplərinə uyğun olaraq dövlətlər arasında əməkdaşlığın təkmilləşdirilməsi və sülhün möhkəmləndirilməsi üçün yeni prinsiplər müəyyən edilib. Üstəlik, bu prinsipləri türk əməkdaşlığının bir modeli kimi dünyaya qürurla təqdim etmək olar.

Bu sənəd ortaq mədəni irs, ortaq əlifba və ortaq türk dilini türk xalqları arasında gələcək əməkdaşlıq prosesinin mühüm mərhələləri kimi tanıyır.

Türk Dövlətləri Təşkilatı bu Xartiyanın həyata keçirilməsində mühüm rol oynayır. Təşkilat türk dövlətlərinin ortaq maraqları istiqamətində əməkdaşlığı gücləndirərək həm regional, həm də qlobal miqyasda Türk dünyasının səsi olmaq vəzifəsini yerinə yetirəcək.

Bütün Türk Əməkdaşlıq Təşkilatları Nizamnamədə göstərilən məqsəd və vəzifələrin yerinə yetirilməsində fəal iştirak edəcək və Koordinasiya Komitəsi vasitəsilə öz fəaliyyətlərini əlaqələndirəcəklər.

“Dildə, düşüncədə və işdə birlik”

“Türkiyə əsrində Türkiyənin əldə edə biləcəyi böyümə və güclənmə türk ölkələri arasında əməkdaşlığı daha da yüksək səviyyəyə qaldıra, Türk Dövlətləri Təşkilatını siyasi, iqtisadi, hərbi və mədəni birliyə çevirə bilər. Ona görə də Türkiyə bu mövzuda üzərinə düşən məsuliyyətin fərqindədir və illərdir bu şüurla addımlar atır”.

Dos. Dr. Ramin Sadik

Dos. Dr. Mustafa Sefa Çakır prezident Ərdoğanın cəsur duruşunun hər kəsə nümunə olacağını vurğulayıb:

“Ölkəmizin, xüsusilə Fələstin məsələsində cənab Rəcəb Tayyib Ərdoğanın timsalında göstərdiyi cəsarətli mövqeyi hər kəsə nümunə olacaq. Müsəlman türklərinin ən uca səslərindən biri olan İsmayıl bəy Qaspıralının təbirincə desək, “dildə, fikirdə, işdə birlik” idealı bu gün ən canlı hala gəlib. Bundan sonra görülməli olan bu addımları daha da irəli atmaq və gənc nəsillərin etimadını fədakarlıqla çiynində daşımaqdır”.

Bizimyol.info