Ukrayna müharibəsi və ABŞ nin pərdəarxası oyunları Politoloq DANIŞDI

ABŞ Prezidenti Donald Tramp Ukrayna ilə bağlı mövqeyini dəyişib. O, BMT-də Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski ilə görüşdən sonra Ukraynanın əvvəlki sərhədlərinə qaytarılmasının tərəfdarı olduğunu bildirib.

Redaktor.az-a açıqlamasında siyasi şərhçi Asif Nərimanlı bildirdi ki, Trampın Ukrayna ilə bağlı mövqeyinin dəyişməsi ilk növbədə bir sualı gündəmə gətirir:

"Bu dəyişiklik praktiki müstəvidə Ukrayna müharibəsinə necə təsir göstərə bilər? Əslində, bu təsirin real imkanları zəif görünür. Çünki Tramp zaman-zaman Ukrayna ilə bağlı ziddiyyətli mövqelər nümayiş etdirib. Gah Ukraynanı güzəştlərə məcbur etməyə çalışır, gah da Rusiyanı təhdid edir. Lakin nəticə etibarilə ABŞ Ukraynaya silah yardımını dayandırıb və bunu davam etdirmir. Həmçinin ABŞ silahlarının Rusiya ərazisində istifadəsinə də hələ icazə verilmir. Bu isə göstərir ki, Trampın mövqeyindəki dəyişikliklərin fərqli hədəfləri var. İlk baxışda bu, Rusiyaya təzyiq kimi görünə bilər. Son danışıqlar da göstərdi ki, Rusiya tərəfi tələblərini daha yüksək səviyyədə irəli sürür, Ukrayna isə buna razılaşmır və ABŞ da eyni mövqedədir. Beləliklə, Tramp sanki Rusiyaya mesaj verir: əgər razılaşma olmazsa, Ukraynaya dəstək daha da artacaq".

Müsahibimizin fikrincə, ABŞ-nin əsas məsələsi Rusiyaya təzyiq deyil, başqa hədəflərdir:

"Bu addım Avropa Birliyinin və NATO müttəfiqlərinin Ukraynaya dəstəyini davam etdirməsinə hesablanmış ola bilər. Çünki Tramp qeyd edir ki, Ukrayna öz ərazilərini Avropa Birliyi və NATO-nun maliyyə dəstəyi ilə azad edə bilər. Hətta NATO-nun hava məkanını pozan Rusiya təyyarələrinin vurulmasını da çağırış edir. Dünənədək Ukraynadan güzəştlər tələb edən Trampın bu açıqlamaları, əslində, Avropa Birliyini müharibəyə daha çox cəlb etməyə hesablanmış kimi görünür. Burada sual yaranır: əgər Tramp həqiqətən müharibəni bitirmək istəyirsə, niyə onun davam etməsi ehtimalını gücləndirən açıqlamalar verir?"

Politoloqun qənaətincə, burada iki əsas hədəf var:

"Birincisi, ABŞ-nin son qərarına görə, silahlar NATO ölkələrinə satılacaq. Yəni NATO üzvləri bu silahları pulla alıb Ukraynaya ötürəcəklər. Bu isə ABŞ silah sənayesinin inkişafına xidmət edir. İkincisi, indiyə qədər Avropa Birliyi və NATO müttəfiqləri ABŞ-ni Ukraynaya kifayət qədər dəstək verməməkdə və Rusiya ilə əməkdaşlıqda ittiham edirdilər. Tramp isə bununla ABŞ-nin kənara çəkildiyini göstərir və Avropa Birliyinə mesaj verir: əgər müharibəni davam etdirmək istəyirsinizsə, Ukraynaya dəstəyi özünüz verin. Əslində, bu yanaşmanın əsas məqsədi Avropa Birliyini Rusiya təhlükəsi ilə üz-üzə qoymaqdır. Beləliklə, ABŞ dəstəyi geri çəkilərsə, Avropa ölkələri Ukrayna məsələsində mövqelərini dəyişməyə məcbur qala bilərlər. Çünki Tramp əvvəldən Rusiya ilə anlaşaraq müharibəni bitirmək istəyirdi. Burada söhbət yalnız Ukraynadan getmir, ABŞ-nin geniş geosiyasi planları var. Ancaq Rusiya ilə anlaşmanın yeganə yolu Ukrayna məsələsinin həllindən keçir. ABŞ də anlayır ki, müharibənin dayanmasının yeganə yolu Rusiyanın tələblərinin müəyyən qədər qəbul edilməsidir. Rəsmi Kiyev isə bu təkliflərə haqlı olaraq etiraz edir. Onun müqavimətini isə əsasən Avropanın dəstəyi gücləndirir".

Siyasi şərhçi qeyd etdi ki, Trampın ritorikasının dəyişməsi və Avropa Birliyi ilə NATO-nu müharibəyə daha çox sövq etməsi, əslində, onları Rusiya təhlükəsi ilə birbaşa üz-üzə qoymaq məqsədi daşıyır:

"Bu isə müharibənin arealının Avropaya yayılması riskini yaradır. Belə vəziyyətdə Avropa ölkələri məhz bu təhlükədən qaçmaq üçün ABŞ-nin planı ilə razılaşa bilərlər. Son vaxtlar Rusiyanın NATO nəzarət zonalarına müdaxilələri və Avropa ölkələrinin hava məkanını pozması da bu planın tərkib hissəsi kimi görünür. İstisna etmirəm ki, Tramp və Putin, yəni ABŞ və Rusiya arasında pərdəarxası razılaşma ola bilər. Bu razılaşmanın məqsədi Ukraynanın arxasında dayanan Avropa ölkələrini müharibə riski ilə üz-üzə qoymaq və onları geri çəkilməyə məcbur etməkdir. Bu baxımdan, Trampın ritorikasının dəyişməsi Rusiyaya təzyiqdən çox, məhz bu hədəfə hesablanmış bir addım təsiri bağışlayır", - deyə A.Nərimanlı yekunlaşdırdı.

Xədicə BAXIŞLI