Uşaqların ən çox işlədildiyi, istismar olunduğu ÖLKƏLƏR

Bu gün dünyada Ümumdünya Uşaq Əməyinə Qarşı Mübarizə Günü qeyd olunur. 

Sfera.az xəbər verir ki, Beynəlxalq Əmək Təşkilatının (BƏT/ILO) təşəbbüsü ilə hər il qeyd edilən bu tarix uşaqların əməyə cəlb olunmasına qarşı mübarizəyə diqqət çəkməyi hədəfləyir. 

Məqsəd uşaqların fiziki və psixoloji sağlamlığına təhlükə yaradan əmək növlərinə qarşı ictimaiyyətdə həssaslıq yaratmaq və qlobal çağırış etməkdir.

BMT-nin məlumatına görə, dünyada 160 milyondan çox uşaq istismara məruz qalaraq əmək fəaliyyətinə cəlb olunur. Onların əksəriyyəti ağır şəraitdə, hüquqları pozularaq çalışdırılır. Xüsusilə də, kənd təsərrüfatı, mədənçilik, sənaye və məişət sahələrində, həmçinin zorla diləndirilmə, insan alveri və cinsi istismar kimi hallarda uşaqların hüquqları kobud şəkildə pozulur.

Son rəqəmlərə əsasən, əmək fəaliyyətində iştirak edən uşaqlardan 54 milyon-u təhlükəli işlərlə məşğuldur.  Əməyin təxminən 70%-i kənd təsərrüfatında baş verir.

Uşaq əməyinin ən çox istismar olunduğu ölkələr isə aşağıdakılardır:

Cənubi Sahara ölkələri

Bu region, dünyada uşaq əməyinin ən yüksək səviyyədə olduğu ərazidir. Təsdiqlənmiş məlumatlara görə, burada 87 milyondan çox uşaq müxtəlif sahələrdə işlədilir. Əsasən kənd təsərrüfatı, maldarlıq, odun yığımı və mədən sənayesi sahələrində çalışdırılırlar. Həddindən artıq yoxsulluq, təhsilə çıxışın məhdudluğu və erkən yaşda əmək mədəniyyəti bu vəziyyəti daha da dərinləşdirir.

Cənubi Asiya (Hindistan, Banqladeş, Nepal və s.)

Cənubi Asiyada uşaq əməyinin istismarı əsasən toxuculuq, tikinti, xidmət sektoru və ev işləri sahəsində geniş yayılıb. Regionda uşaq əməkçi sayının təxminən 26 milyon olduğu bildirilir. Uşaqlar çox zaman gündəlik 10-12 saat işlədilir, əksəriyyəti isə məktəbə getmir.

Yaxın Şərq və Şimali Afrika

Bu regionda uşaqların əməyi əsasən küçə ticarəti, su satışı, avtomobil təmizliyi və dilənçilik kimi qeyri-rəsmi işlərdə istifadə olunur. Qaçqın böhranı (xüsusilə Suriya və Yəməndə) bu vəziyyət daha da ağırlaşıb. Təxminən 11 milyon uşaq bu cür istismara məruz qalır.

Latın Amerikası və Karib Hövzəsi

Bu bölgədə uşaqlar daha çox plantasiyalarda, kənd təsərrüfatı sahələrində və şəhər xidmətlərində istismar olunur. Ümumilikdə 8 milyon uşaq uşaq əməyinə cəlb olunub. Bu bölgədə müəyyən qanuni çərçivələr olsa da, qeyri-formal sektorda nəzarətin zəifliyi problem yaradır.

Şərqi Asiya və Sakit Okean Bölgəsi

Bu regionda əsas problem fabriklərdə və kiçik sənaye müəssisələrində çalışan uşaqlardır. Əlavə olaraq, cinsi istismar məqsədilə işlədilən uşaqlar da bu bölgədə ciddi problemdir. Uşaq əməyinin konkret miqdarı ölkədən ölkəyə dəyişsə də, vəziyyətin xüsusilə kənd yerlərində ağır olduğu bildirilir.

Konqo Demokratik Respublikasında mədən sənayesində uşaq əməyindən geniş istifadə olunur, Hindistanda milyonlarla uşaq kənd təsərrüfatında və ev işlərində çalışır, Banqladeş də tekstil fabriklərində azyaşlı işçilərin istismarı davam edir, Pakistanda kərpic zavodlarında və kilim toxuma sənayesində uşaq əməyinə rast gəlinir.

Həmçinin, Əfqanıstan və Yəməndə münaqişə zonalarında uşaqlar həm əsgər, həm daşıyıcı, həm də müxtəlif zorakı işlərə məcbur edilir. Nigeriyada isə diləndirilmə və insan alverinə cəlb olunan uşaqların sayı artmaqdadır.

Mütəxəssislər bildirir ki, uşaq əməyinin qarşısını almaq üçün ilk növbədə yoxsulluğun azaldılması, təhsilin əlçatan və keyfiyyətli olması, sosial müdafiə sistemlərinin gücləndirilməsi zəruridir.

Azərbaycan da bu istiqamətdə müxtəlif proqram və layihələr həyata keçirir. Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi, Ombudsman Aparatı və qeyri-hökumət təşkilatları tərəfindən uşaq hüquqlarının müdafiəsinə yönəlmiş tədbirlər davam etdirilir. Ekspertlər bu günün yalnız təbliğat xarakterli deyil, həm də konkret addımların atılmasına çağırış olduğunu vurğulayırlar.

Xatırladaq ki, uşaq əməyinə qarşı effektiv mübarizə – gələcəyin sağlam və savadlı cəmiyyətinin əsas şərtidir.

Firuzə Əliyeva
Sfera.az