Yaponiya niyə dünyanın zirvəsindədir? 100 yaşdan yuxarı insan sayının ən çox olan ölkələr

Dünya üzrə 100 yaş və üzəri təxminən 630 min nəfər yaşayır və bu əsrlik insanların böyük əksəriyyəti cəmi 10 ölkədə toplanıb. Yaponiya isə bütün siyahıların başında gəlir. Bəs bu qeyri-adi uzunömürlülüyü təmin edən nədir? 

Qayanrinfo xəbər verir ki, bu il 100 yaşına çatan insanlar, həqiqətən də olduqca qeyri-adi bir əsrə şahidlik ediblər. 1925-ci ildə - iki dünya müharibəsi arasında doğulan bu nəsil penisilindən "TikTok"a qədər uzanan dramatik dəyişiklikləri təcrübədən keçirib.

Lakin bu yaş həddini aşan insanların sayı olduqca məhduddur. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının son məlumatlarına əsasən, dünya üzrə 100 yaş və üzərində təxminən 630 min nəfər yaşayır və onların böyük hissəsi cəmi 10 ölkədə cəmləşib.

Bu ölkələr Asiya, Avropa və Şimali Amerikanı əhatə edir. Ölçüləri, iqtisadi səviyyələri, səhiyyə sistemləri və sosial strukturları baxımından isə bir-birindən xeyli fərqlənirlər. Hər beş asırlıq şəxsdən biri - təxminən 123 min nəfər - dünyanın ən yüksək ömür uzunluğu göstəricilərindən birinə sahib olan Yaponiyada yaşayır.

Yaponiya qadınlarında orta ömür uzunluğu 88, kişilərdə isə 82 ildir. Siyahıda Yaponiyadan sonra təxminən 74 min asırlıq insanla Amerika Birləşmiş Ştatları gəlir. Daha sonra Çin (təxminən 49 min nəfər) və Hindistan (38 min nəfər) sıralanır.

Yaponiya, hər 100 min nəfərə düşən 100-dən çox asırlıq şəxs ilə fərqlənir, lakin bu göstəriciyə görə 133 nəfərlə Honq Konqun bir qədər gerisində qərarlaşır. Niderlandın Fənlərarası Demoqrafiya İnstitutunda sağlamlıq, qocalma və uzunömürlülük sahəsində tədqiqatlara rəhbərlik edən professor Solveiq Kanningem "Euronews Health"ə verdiyi açıqlamada "Yaponiya bütün siyahıların başında yer alır", deyə bildirib.

Qeyri-adi uzunömürlülük, uzun müddətdir həm alimləri heyrətləndirir, həm də ictimaiyyəti valeh edərək saysız-hesabsız kitabların, televiziya proqramlarının, manşetlərin və özünə yardım bələdçilərinin yaranmasına səbəb olub.

Bu fenomeni izah edən populyar nəzəriyyələrdən biri "mavi zonalar" anlayışıdır. Bu zonalar – insanların sağlam qidalanma, aktiv həyat tərzi, güclü sosial əlaqələr və genetik amillərin kombinasiyası səbəbilə diqqətəlayiq şəkildə uzun yaşadığı coğrafi bölgələrdir. Lakin tədqiqatçılar bu "mavi zonaların" reallığı ilə bağlı da suallar qaldırır – onların sadəcə statistik xətalar və ya qeyri-dəqiq məlumatlarla bağlı olması ehtimalını da istisna etmirlər.

Ötən il aparılan bir araşdırma, bəzi ölkələrdə bu qədər çox asırlıq insanın olmasının iki əsas səbəbi olduğunu üzə çıxarmışdı: doğum sənədlərindəki inzibati səhvlər və pensiya və sosial təminat sistemlərindəki saxtakarlıqlar.

Kanningem qeyd edir ki, ehtimal ki, müəyyən "məlumat sapmaları” mövcuddur, lakin bu hallar daha geniş mənzərəni tam şəkildə əks etdirmir. Xüsusilə, ən çox asırlıq insana malik ölkələr ümumilikdə daha yüksək ömür uzunluğu göstəricilərinə malik olur.

"O ərazilərdə insanların ümumiyyətlə daha uzun yaşaması normaldırsa, onların müəyyən qisminin 100 yaşını keçməsi təəccüblü deyil”, deyə Kanningem əlavə edir.

Daha aşağı həyat gözləntisinə malik ölkələrdə belə, təəccüblü sayda asırlıq insan yaşaya bilər. Kanningem bildirir ki, həyatın erkən dövrlərində ölüm nisbətinin yüksək olduğu yerlərdə, sağ qalan insanlar çox güclü olur.

O əlavə edir: "Sanki hansısa sehrli bir qarışıq varmış kimi görünmür".

Hazırda qeyri-adi uzunömürlülük məsələsində suallar cavablardan çoxdur, lakin demoqraflar və sağlamlıq mütəxəssisləri yaxşı yaşlanmağın əsaslarını sadə şəkildə ifadə edir: müntəzəm fiziki aktivlik, sağlam qidalanma, tibbi yardıma çıxış, kifayət qədər yuxu, alkoqol və tütündən uzaq durmaq və stresin idarə olunması.

"Balıq yağı, şokolad və bir qədəh şərabın faydaları ilə bağlı fərdi olaraq nə qədər inandığım isə başqa məsələdir", deyə Kanninghem zarafatla sözlərini tamamlayıb.

Aydın