Yayda soyuqdəymə: İsti havada insanlar niyə xəstələnir?

Soyuqdəymə adətən qış fəslilə əlaqələndirilsə də, bir çox insan elə yayın qızmar günlərində bu xəstəliyə tutulur. Bəs isti havada virusla yoluxmaq necə mümkün olur?

Milli.Az xəbər verir ki, ukraynalı pediatr Darya Vlasenko bu suala öz "Instagram" səhifəsində aydınlıq gətirib.

İsti havada insanlar niyə xəstələnir?

Yay mövsümündə gözlənilmədən burun axması, boğaz ağrısı, öskürək və digər virus infeksiyasına xas əlamətlər ortaya çıxa bilər:

burun axması

boğaz ağrısı

asqırma

bədən ağrıları

öskürək

halsızlıq

baş ağrısı

qızdırma

İsti aylarda enteroviruslar, rotaviruslar və adenoviruslar aktiv dövrə daxil olur. Yay infeksiyaları adətən həzm pozğunluqları, dəri səpgiləri və burun tutulması ilə müşayiət olunur.

İl ərzində fərqli fəsillərdə aktivləşən 200-dən çox virus soyuqdəyməyə səbəb ola bilər. Rinoviruslardan sonra enteroviruslar isti havada daha çox yayılır və ikinci ən yayğın səbəb sayılır.

Bu viruslar əsasən hava-damcı yolu ilə - yəni xəstə şəxsin öskürməsi, asqırması və ya danışması zamanı yayılan tüpürcək və selik damcıları ilə, eləcə də çirklənmiş səthlər vasitəsilə yayılır.

Virusların genetik materialını qoruyan zülal qılafı (kapsid) olur. Bəzilərində isə əlavə olaraq lipid (yağ) qılafı da olur. Lipid qılaflı viruslar (məsələn, qrip, RSV) istiyə və quruluğa həssas olduqları üçün əsasən qışda yayılır. Qılafsız viruslar isə yüksək temperaturda da davamlı olur və yayda asanlıqla yayıla bilir.

Qışda olduğu kimi, yayda da soyuqdəymə 7-10 gün davam edə bilər. Bu müddət insanın ümumi sağlamlığı və immunitetindən asılıdır.

Havadan yayılan bu viruslar ilin istənilən fəslində yoluxucudur. Onlar burun və ağızdan çıxan kiçik damcılarla digər insanlara keçir.

Yay soyuqdəyməsini qrip, allergiya və COVID-19-dan necə fərqləndirmək olar?

Həkimin sözlərinə görə, soyuqdəyməni allergiya və ya qripdən fərqləndirmək hər zaman asan deyil. Xəstəlik əlamətləri hiss etdikdə evdə qalmaq, digərlərlə təmasdan uzaq durmaq, COVID-19 və qrip testi vermək tövsiyə olunur.

Yay aylarında səfərlər və kütləvi toplaşmalar infeksiyalara yoluxma ehtimalını artırır. Aeroportlar, otel otaqları, üzgüçülük hovuzları və uşaq meydançaları mikroorqanizmlərin mübadiləsi üçün ideal mühit sayılır.

Həmçinin qeyd olunur ki, günəş altında uzun müddət qalmaq immun sistemini zəiflədir və yoluxma riskini artırır.

Məsələn, +32°C isti havadan +22°C hava kondisionerli otağa keçid zamanı bədən üçün termal stress yaranır. Araşdırmalar göstərir ki, 7°C-dən çox temperatur fərqi tənəffüs yolu infeksiyaları riskini 35% artırır.

Bundan əlavə, hava kondisionerləri təkcə soyuqluq mənbəyi deyil, həm də bakteriya yığınının mənbəyidir. Əgər cihazların filtrləri mütəmadi təmizlənməzsə, zatürre və bronxit kimi xəstəliklərə səbəb ola bilər. Uşaqlara birbaşa kondisioner havası yönəltmək qəti şəkildə tövsiyə olunmur.

Soyuqdəymənin müalicəsi necə aparılmalıdır?

Adi soyuqdəymə üçün effektiv antivirus preparatları yoxdur, lakin əlamətləri yüngülləşdirmək mümkündür:

kifayət qədər istirahət və yuxu

bol maye qəbul etmək

baş ağrısı və qızdırma üçün asetaminofen (məsələn, Panadol) qəbul etmək

boğaz ağrısı üçün isti duzlu su ilə qarqara, boğaz spreyləri və ya lozenqlərdən istifadə etmək

Kənan
Milli.Az