Icma.az
close
up
RU
Yenidən “səhnəyə qayıdan” Hüseyn Ərəblinski

Yenidən “səhnəyə qayıdan” Hüseyn Ərəblinski

Xalq qazeti saytına istinadən Icma.az xəbər verir.

O, Azərbaycan teatrının fədailərindən idi. Ötən əsrin əvvəllərində cəhalət məngənəsində boğulan cəmiyyət üçün teatr ən qorxulu məkan idi. O isə aktyor idi, bu, odla oynamaq demək idi. Hüseyn Ərəblinski Bakı qoçularının hədələrindən qorxub çəkinmədən ömrünü teatra həsr etdi.

Həmin vaxt ayrı-ayrı həvəskar qrupların, teatr dərnəklərinin simasında qərarlaşan Azərbaycan teatrı, sözün əsl mənasında, çətin günlərini yaşayırdı. Təqib olunan teatr truppalarının əsas problemlərindən biri də səhnə idi. Tamaşa göstərmək üçün bina icarəyə götürmək külli miqdarda vəsait tələb edirdi. Çox zaman pul tapmayan aktyorlar nəyi isə girov qoymağa məcbur olurdular. Hüseyn Ərəblinskinin də tez-tez girov qoyduğu bir üzüyü var idi. Həmkarlarının “sehirli üzük” adlandırdığı bu üzük illərlə girov qalırdı.

Azərbaycanın ilk peşəkar aktyoru və rejissoru sayılan Hüseyn Ərəblinskinin şəxsi qayğıları, eləcə də, maddi çətinlikləri yetərincə idi. Onu nəinki mürtəce qüvvələr başa düşmürdü, eləcə də, bəzi qohumları onun sənəti ilə heç cür barışmaq istəmirdilər. Bütün bunlar bəlli həqiqətlərdir. Bu yazıda məqsədimiz heç də Hüseyn Ərəblinskinin ömür yoluna nəzər salmaq deyil.

Xalq yazıçısı Elçinin Hüseyn Ərəblinski sənətinə və onun simasında teatra hörmət və məhəbbətin ifadəsi olan “Sənətkarın taleyi” tamaşası bu günlərdə Səməd Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Akademik Rus Dram Teatrında nümayiş etdirildi. Dramaturqun qeyd etdiyi kimi, bu, sırf bioqrafik əsər deyil. Pyesdəki Ərəblinski ömrünü Azərbaycan teatrının yaranmasına, inkişafına həsr etmiş sənət fədailərinin ümumiləşmiş obrazıdır. Görkəmli dramaturqumuz Elçin bu əsərilə Ərəblinskiyə müəzzəm bir abidə ucaldıb.

Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti İrana Tağızadənin quruluş verdiyi tamaşada Ərəblinskini Əməkdar artist Firdovsi Atakişiyev canlandırır. Biz səhnədə, sözün əsl mənasında, özünü dəlicəsinə teatra həsr etmiş Ərəblinskini görürük. Onun sənətə vurğunluğu, teatr uğrunda fədakarlığı, şəxsi duyğuların fövqünə qalxan hiss və həyəcanları o qədər təbiidir ki, bu enerji dalğası tamaşaçıya da sirayət edir. Siqaret almağa belə pulu olmayan aktyor üçün yalnız səhnə var, Otellonun, Hamletin, Xlestakovun yaşantıları var. Bütün maddi çətinliklərə sinə gərən Ərəblinski öz kiçik truppasına qarşı da olduqca qəddardır. Onları şəxsi qayğılardan ayrılmağa, yalnız obraz haqda düşünməyə vadar edən bu tələbkar rejissor Ofeliyanı oynayan Mayanın ciddi xəstəliyini də vecinə almır, onu xəstə vəziyyətdə səhnəyə çıxmağa məcbur edir. Ərəblinskinin dahiliyi ondadır ki, Maya səhnədə huşunu itirdikdən sonra tamaşanın yarımçıq qalmaması üçün özü Ofeliya libasında səhnəyə çıxıb onun da əvəzinə bu rolu ifa edir.

Paloni və Yaqo Ərəblinskini Mayaya qarşı amansız olduğu üçün qınayırlar. “Sən necə insansan?” Ərəblinski hayqırır: “Mən insan deyiləm, mən aktyoram!” Doğrudan da, Ərəblinskinin Freylinaya dediyi kimi, “teatr romantika deyil, teatr işgəncədir”. Ərəblinski zavallı Mayanın sevgisini də, onun sənətinə vurulmuş Qrafinyanın məhəbbətini də teatra fəda etmiş böyük aktyordur. Onun yalnız bir sevgisi var – səhnə. O, özünü yalnız səhnədə xoşbəxt hiss edir. Bütün dünyanı teatrın ayaqları altına atmağa hazırdır. Firdovsi Atakişiyevin səhnə plastikası mükəmməldir. Rol sanki onun boyuna biçilib.

Gənc aktrisa Natavan Hacıyeva Maya obrazının öhdəsindən məharətlə gəlir. O, tamaşa içində “Hamlet”in Ofeliyasını canlandırır və onun səhnəyə son çıxışı və ölümü son dərəcə təsirli duyğular oyadır. Maya yuvarlanıb səhnədən yerə düşəndə ön cərgədə oturanlar yüyürüb onu tutmağa çalışdılar. Aktrisanın gerçəkdən yıxıldığını zənn etmişdilər. Etiraf edirəm, 3-cü sırada oturan mən də bir anlıq özümü itirdim və narahat oldum. Xalq artisti Mərahim Fərzəlibəyovla yanaşı oturmuşduq. O anda bir-birimizə baxdıq. Mərahim müəllim qulağıma pıçıldadı: “Gördün necə yıxıldı?” Bax, bu, aktrisanın uğurudur!

Unudulmaz rejissorumuz İrana Tağızadənin quruluşunda tamaşa həqiqətən mükəmməldir. Digər aktyorların da tamaşanın uğurunda danılmaz payı var.

Burada fransız teatr nəzəriyyəçisi və rejissoru Piter Brukun “Teatr olduqca qəddar sahədir” fikri yada düşür. İnsan bəzən bir ömrün yükünü çəkməkdə çətinlik çəkir. Aktyor isə bir ömürdə onlarla insanın ömrünü yaşamağa məhkumdur. Ərəblinski vicdanını ovutmaq üçün yenə də səhnəyə sığınır.

İki hissəli tamaşa təsirli səhnələrlə yadda qalır. Bu əsərdə Hüseyn Ərəblinski dövrünün atmosferi – o zamanlar neft bumu yaşayan Bakı həyatı da, çarizmin Bakıya münasibəti də ustalıqla təsvir edilib. Ən əsası isə fədakar sənətkar və zaman problemi çox yüksək bədii-estetik həllini tapıb. Ərəblinski, onun həmkarları təkcə teatrı sevməklə kifayətlənmədilər, teatrın şərəfi, inkişafı naminə gecələrini gündüzə qatıb milli teatr mədəniyyətini formalaşdırdılar. “Sənətkarın taleyi” tamaşası bu həqiqəti gözlər önünə sərir. Aktyor sənətini seçən gənclər mütləq bu tamaşaya baxıb hansı peşənin sahibi olacaqlarını, hansı sənətkarların xələfləri kimi meydana atıldıqlarını dərindən dərk etməlidirlər. Sənətkarlıq məqamına yetişmək üçün teatrı Hüseyn Ərəblinski kimi sevmək lazımdır. Hər şey bu qədər sadədir və həm də çətindir.

Tamaşanın səhnə tərtibatını Mustafa Mustafayev, musiqi tərtibatını Əməkdar mədəniyyət işçisi Vladimir Neverov verib. Geyim üzrə rəssam Əməkdar mədəniyyət işçisi Olqa Abbasova, işıq üzrə rəssam isə Nikolay Rudıçevdir.

“Sənətkarın taleyi” tamaşasının Azərbaycan teatr mədəniyyətində müstəsna yeri var. Və bu tamaşa bütün zamanlarda sevilə-sevilə baxılacaq.

Kənan HACI

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:130
embedMənbə:https://xalqqazeti.az
archiveBu xəbər 16 Dekabr 2024 23:57 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see238

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see226

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see172

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see166

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see150

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see146

Bakı metrosunda mübahisəli durum: gediş haqqı yenə dəyişəcək?

18 Oktyabr 2025 07:33see139

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see137

Qızıl altı min dollara qədər bahalaşa bilər

18 Oktyabr 2025 15:58see135

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see135

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see134

Azərbaycanın “AI 92” markalı benzini idxal və ixrac etdiyi ölkələr SİYAHI

18 Oktyabr 2025 17:24see125

Almaniya XİN rəhbəri: “Eurofighter”lərin Türkiyəyə göndərilməsinə müsbət baxırıq

18 Oktyabr 2025 06:28see124

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see124

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see121

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see121

Netanyahudan Rəfah keçid məntəqəsinin açılması barədə məlumata REAKSİYA

19 Oktyabr 2025 00:16see121

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see121

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see120

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see120
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri