Yer kürəsinin ən yaşlı heyvanı: Roma imperatorlarını görə biləcək qədər ömür sürüb

Qrenlandiya köpəkbalığının (Somniosus microcephalus) göz toxumalarında aparılmış radiokarbon analizi göstərib ki, ən yaşlı fərdlər 400–500 yaş arasındadır. 

Qaynarinfo "Forbes”ə istinadən xəbər verir ki, bu, Yer üzündə məlum olan ən yaşlı onurğalıdır.

Müəlliflərin fikrincə, ən qoca Qrenlandiya köpəkbalıqları hətta Roma imperiyasının mövcud olduğu dövrdə də yaşamış ola bilər. Onların ömür uzunluğu Yer üzündəki digər canlıların əksəriyyətini geridə qoyur.

Bu təsirli uzunömürlülüyün bir neçə səbəbi var. Əvvəla, bu növ ildə cəmi 1 santimetr böyüyür. Yetkinliyə də son dərəcə gec çatır: dişi fərdlər təxminən 150 yaşında reproduktiv olurlar. Aşağı metabolizm, yavaş hərəkət və az oksigenli soyuq dərinliklərdə daimi yaşayış da uzunömürlülüyün əsas açarları hesab olunur.

Köpəkbalığının bədən kimyası da ekstremal şəraitə uyğunlaşmanın nəticəsidir. "Toxicon” jurnalında dərc olunmuş araşdırmaya görə, onların toxumalarında trimetilamin N-oksidi (TMAO) yüksəkdir. Bu birləşmə zülalları təzyiq altında sabit saxlayır və donmanın qarşısını alır. Eyni zamanda, bu maddə səbəbindən köpəkbalığı ətinin çiy halda tanınan, ammonyakı xatırladan zəhərli dadı olur.

Qrenlandiyanın yerli xalqları əsrlərdir ətini fermentasiya və ya qurutma yolu ilə təhlükəsiz şəkildə istehlak etməyi bilirlər. Bu üsullar təbii toksini zərərsizləşdirir və nəticədə "haukartl” (hákarl) adlanan ənənəvi delikates alınır; onu ənənəvi olaraq "Brennivin” adlı islandiya içkisi ilə süfrəyə verirlər.

Qrenlandiya köpəkbalıqları əsasən Şimal Atlantikası və Arktikanın buzlu sularında rast gəlinir. Onları canlı şəkildə görmək nadirdir; çox vaxt balıqçılıq torlarına ilişdikdə və ya buz parçaları yaxınlığında suyun səthinə qalxdıqda görünürlər. Süd rəngli, parazit xərçəngkimilər tərəfindən örtülmüş gözləri və əsrlərin izlərini daşıyan yaraları onların demək olar mifvari görünüşünə səbəb olur.

Digər okean yırtıcılarından fərqli olaraq, Qrenlandiya köpəkbalıqları ov etmək üçün çox vaxt sərf etmir, əsasən təsadüfi qida mənbələri ilə kifayətlənirlər. Onlar suitiləri, balıqları, bəzən isə dənizə düşən şimal maralı və ya ağ ayı cəsədlərini yeyirlər. Aşağı metabolizm onlara uzun müddət aclığa tab gətirməyə imkan verir və bu strategiya onları seyrək arktik ekosisteminə mükəmməl uyğunlaşdırır.

Məqalədə qeyd olunur ki, Qrenlandiya köpəkbalığının hekayəsi planetin ən sərt mühitlərindən birində mövcudluğun davamlılığına sübutdur. Onun varlığı müasir dünyanı həm yeni torpaqların kəşfi, həm də müasir dövlətlərin formalaşması dövrü ilə birləşdirir.

Müəlliflər vurğulayırlar ki, əgər bu köpəkbalıqlarından biri həqiqətən də Roma imperiyası dövründə doğulmuşdursa, deməli, o, bəşəriyyətin dəmir dövründən elektrik və peyk eralarına qədər keçdiyi yolu "müşahidə edib”. Bu canlı əsl mənada "hərəkət edən fosil”dir.

Aydın