Yolu qana boyayan dəhşətli hadisənin pərdəarxası 7 nəfəri əslində kim öldürüb?

Şəmkirdə 7 nəfərin həyatına son qoyan dəhşətli yol qəzası bir daha sübut etdi ki, nəqliyyat təhlükəsizliyi yalnız texniki yoxlamalardan ibarət deyil. Belə ki, həmin qəzada hadisəyə səbəb sürücünün ürəktutması olub. Bu fakt peşəkar sürücülərin sağlamlıq vəziyyətinə nəzarətin nə qədər vacib olduğunu və tibbi müayinələrin real tətbiq mexanizmlərinin nə dərəcədə effektiv işlədiyini ciddi sual altına alır.

Sözügedən məsələ necə tənzimlənir – sürücülərin hər il müayinədən keçməsi üçün qayda varmı? Ümumiyyətlə, belə problemlərin yaşanmaması üçün necə bir sistem qurulmalıdır?

Globalinfo.az-a danışan nəqliyyat eksperti Elməddin Muradlı bildirib ki, rəsmi açıqlamalara görə, qəzanı törədən sürücü qanunsuz sərnişindaşıma fəaliyyəti ilə məşğul olub.

Onun sözlərinə görə, problem də məhz buradan başlayır:

“Belə faciələr baş verəndə diqqət yalnız qanunsuz daşımalara yönəlir. Halbuki qanuni sərnişindaşıma fəaliyyəti ilə məşğul olanlar arasında da qaydaları pozanlar, səhhətində ciddi problemlər olanlar var. Məsələn, gündəlik reysqabağı tibbi müayinələr necə aparılır? Texniki baxış hansı formada, harada və kim tərəfindən həyata keçirilir? Bu məsələlər hələ də tam aydın deyil. Təəssüf ki, belə problemlər yalnız faciələr baş verdikdən sonra yada düşür. Halbuki bu, çoxdan sistemli şəkildə həll olunmalı idi.

Son hadisədə 7 nəfər həyatını itirib. Məlum olur ki, sürücünün ürək çatışmazlığı olub. Avtomobilin nə fərqlənmə nişanı, nə buraxılış vəsiqəsi, nə də buraxılış kartı varmış. İllərdir bu sahədə müzakirələr aparılır, amma nəticə yoxdur. Bir vaxtlar avtovağzaldan kənar fəaliyyət göstərən mikroavtobuslar qanunsuz elan olundu. Sonra isə onlara müəyyən şərtlərlə – fərqlənmə nişanı, buraxılış sənədi və s. ilə fəaliyyət imkanı verildi. Amma bu şərtlərə necə nəzarət olunur? Kim bu nəqliyyat vasitələrini yoxlayır? Faktiki olaraq nəzarət mexanizmi yoxdur”.

Ekspert əlavə edib ki, bir çox suallar açıq qalır və cavab tapmaq asan deyil:

“Qanuna ciddi əməl etmək istəyəndə bəziləri belə deyir: “çörəyimə bais olursan”. Göz yumanda da belə faciələr baş verir. Ortada bir ikililik var: həm qanunsuzluğa şərait yaradanlar, həm də ona maraq göstərənlər. Nəticədə nəqliyyat sistemində xaotik vəziyyət davam edir. Hamı nə etmək lazım olduğunu bilir. Amma əməl edən azdır. Kimdən soruşsan, məsuliyyəti başqasının üzərinə atır. Tutaq ki, polis yolda bu cür sürücünü saxladı, sənədlərini yoxladı və onu xətdən uzaqlaşdırdı. Təsəvvür edin, sərnişinlər polisə irad bildirəcək: “adam normal sürür, sən niyə saxlayırsan və s.”

E.Muradlı vurğulayıb ki, bəzən vətəndaş özü də qayda pozuntusuna göz yumur:

“Dəfələrlə aidiyyəti qurumlar, o cümlədən Azərbaycan Yerüstü Nəqliyyat Agentliyi (AYNA) çağırış edib ki, vətəndaşlar belə səfərlər zamanı yalnız etibarlı məntəqələrə və rəsmi daşıyıcılara müraciət etsinlər. Avtovağzaldan bilet alınsın, tanımadıqları şəxslərin nəqliyyat vasitələrindən istifadə olunmasın. Amma əksər hallarda bu çağırışlara əməl edilmir. Çünki məsələyə tanışın tanışı, qohumun sürücüsü prinsipi ilə yanaşılır. Belə yanaşma ilə sərnişindaşıma fəaliyyəti mümkün deyil. İnsanlara düzgün yol göstərirsən, onlar isə tanış və qohumu seçirlər. Son hadisədə yeddi nəfər həyatını itirib. Yaralılar və xəsarət alanlar isə ömür boyu bu hadisənin psixoloji təsiri altında qalacaqlar. Bu sonuncu hadisə olacaqmı? Təəssüf ki, yox”.

Ekspert qeyd edib ki, statistikaya baxdıqda ümumi qəza sayında azalma müşahidə olunsa da, bir qəzada ölənlərin sayı artır:

“Bu isə qəzaların ağırlıq dərəcəsinin artdığını göstərir. Məsələn, bir qəzada 7 nəfərin ölümü sıradan göstərici deyil. İsveçrə kimi ölkədə belə bir hadisə baş versəydi, 7-8 nazirlikdən ibarət fövqəladə komissiya yaradılar, genişmiqyaslı araşdırma aparılardı. Bizdə isə sadəcə cinayət işi açılır. Araşdırma rayon polis idarəsində aparılır, nəticədə ya sürücü cəzalandırılır, ya da ölübsə, işə xitam verilir. Amma bu hadisədə məsuliyyət daşıyan başqa şəxslər də var ki, onların heç biri cəzalanmır. Proses də bu qaydada davam edir”.

Zaira Akifqızı
Globalinfo.az