Yura dövrünün quşları: Alimlər ən qədim quşları tapıblar

…Quşlar dinozavrlardan əmələ gəlib, lakin bunun nə vaxt baş verdiyi hələ də müzakirə mövzusudur. Uzun müddət idi ki, Almaniyada tapılan Arxeopteriks sürünənlər və quşlar arasında keçid halqası hesab olunurdu.

Ancaq Nature jurnalında təsvir edilən yeni bir fosil növü bu tarixi yenidən yaza bilər. Tədqiqatçılar 149 milyon il əvvələ aid qayalarda Baminornis zhenghensis aşkar ediblər. Bu quşun müasir quşlar kimi sümükləşmiş pygostyle (quyruq sümüyü) ilə qısa bir quyruğu var idi, lakin eyni zamanda dinozavrların pəncələrinə bənzər əlin qədim quruluşunu da saxlayıb.

…Əvvəllər qısaquyruqlu quşların erkən təbaşirdə meydana gəldiyi düşünülürdü, lakin indi bunun təxminən 20 milyon il əvvəl baş verdiyini bilirik.

SİA-nın məlumatına görə, bunu tədqiqatçılar yazırlar.

…Baminornis zhenghensis çox kiçik bir canlı olub, cəmi 140-300 qram ağırlığında, yəni göyərçinlə eyni…

Tapıntının əsas xüsusiyyəti quyruğun formasıdır. Müasir quşlarda son quyruq fəqərələri birləşərək quyruğu yığcam və hərəkətli edir. Bununla belə, quyruğun təkamülü xaotik idi: bəzi qədim quşlar uzun quyruqlu qaldı, digərləri isə bir-birindən asılı olmayaraq qısa quyruğa keçdi.

Bundan əlavə, eyni təbəqədə paleontoloqlar müasir quşlara xas olan müasir arzu sümüyü (furcula) olan başqa bir tarixdən əvvəlki quşun fosillərini tapdılar.

Qalıqlar natamam olduğu üçün növə ad verilməyib. Ancaq quyruğun quruluşu quşların əsas xüsusiyyətlərinin təbaşir dövründən çox əvvəl formalaşmağa başladığını təsdiqləyir. Baminornis zhenghensis Arxeopteriksin əhəmiyyətini inkar etməsə də, Yura və Təbaşir dövrlərinin başlanğıcında quşların artıq aktiv şəkildə təkamül etdiyini və müxtəlifləşdiyini göstərir.

Nazlı Almuradova