Icma.az
close
up
RU
Zəngəzur dəhlizi: İran Türkiyə ilə “böyük bazarlığa” gedir?

Zəngəzur dəhlizi: İran Türkiyə ilə “böyük bazarlığa” gedir?

Icma.az, Cebheinfo saytından verilən məlumata əsaslanaraq xəbər yayır.

İran nümayəndə heyəti Zəngəzur dəhlizi məsələsini müzakirə etmək üçün tezliklə Türkiyəyə səfər edəcək.

“Cebheinfo.az”-ın məlumatına görə, bu barədə İran İslam Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü İsmayıl Bəkayi açıqlama verib. 

Onun sözlərinə görə, Zəngəzur dəhlizi heç də siyasi məsələ deyil. 

Bu, iki ölkə arasında çox spesifik tarixə malik texniki məsələdir:

“İranın mövqeyi sabitdir. Biz nəinki nəqliyyat sahəsində əməkdaşlığın artmasını alqışlayırıq, həm də ölkələrin suveren hüquqlarına hörmət edilməli olduğunu qeyd edirik.

Yəqin ki, yaxın vaxtlarda müvafiq strukturların iştirakı ilə nümayəndə heyətimiz bu mövzunu daha sıx müzakirə etmək üçün Türkiyəyə səfər edəcək. Ümid edirik ki, bu məsələ tezliklə həllini tapacaq”, - Bəkayi belə deyib.

Zəngəzur dəhlizinin açılmasının əsas əleyhdarlarından biri olan İranın indi bu məsələni Türkiyə ilə müzakirəyə çıxarması bir sıra suallar yaradıb.

Qeyd edək ki, İran 2020-ci ildə 44 günlük Vətən müharibəsindən sonra Cənubi Qafqazda yaranmış yeni geosiyasi reallıqları qəbul etmədiyini bildirir.

Xüsusilə də 2022-ci ilin dekabr ayında İranın ali lideri Ayətullah Seyid Əli Xameneyi Zəngəzur dəhlizini ölkəsinin “qırmızı xətt”i elan etdi.

Xameneyinin sözügedən açıqlaması nəticəsində İran-Azərbaycan münasibətlərində yaranmış gərginlik hələ də aradan qalxmayıb. 

İranın əsas məqsədi Türkiyənin Cənubi Qafqazda geosiyasi təsirinin artmasının və Azərbaycanla birbaşa quru əlaqəsinin qarşısını almaqdır.

İran siyasətçiləri və ekspertləri mediadakı çıxışlarında tez-tez Zəngəzur dəhlizini “NATO dəhlizi”, “Turan dəhlizi” adlandırmaqla məhz Türkiyəyə eyham vurur. 

Çünki İran rejimi Türkiyənin Cənubi Qafqaza və Mərkəzi Asiyaya birbaşa çıxış əldə etməsini öz maraqlarına təhdid hesab edir. Bu baxımdan, rəsmi Tehranın indi Zəngəzur dəhlizi məsələsini Türkiyə ilə müzakirə etmək qərarı siyasi mövqeyində dönüş kimi də dəyərləndirilə bilər.

Yəni İran rejiminin Ankaraya nümayəndə heyəti göndərməsi Zəngəzur dəhlizinin açılması istiqamətində Türkiyə rəhbərliyi ilə hansısa razılaşma əldə etmək cəhdi təsiri bağışlayır.

Lakin Azərbaycanın qərb hissəsi ilə Naxçıvan MR arasında nəqliyyat-kommunikasiya əlaqələrinin açılmasına dair razılaşmanın əsas tərəfləri Azərbaycan, Ermənistan və Rusiyadır. Zəngəzur dəhlizinə dair yeganə hüquqi sənəd isə 2020-ci il 10 noyabr Bəyanatıdır. 

Nə İran, nə də Türkiyə bu razılaşmanın imzalanmasında iştirak etməyib. Ona görə də nəqliyyat-kommunikasiya əlaqələrinin açılması Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya arasındakı birgə qərardan asılıdır. Artıq Horadiz-Mehri-Arazdəyən-Ordubad dəmir yolunun açılmasına dair 2022-ci ilin iyun ayında Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya baş nazirlərinin müavinlərindən ibarət birgə işçi qrup çərçivəsində razılaşma da var. 

Azərbaycan dəmir yolunun öz ərazisindən keçən hissəsinin inşasını başa çatdırıb. Lakin Ermənistan 4 ildən artıqdır 10 noyabr Bəyanatının 9-cu bəndində Zəngəzur dəhlizinin açılmasına dair götürdüyü öhdəliyi yerinə yetirməkdən yayınır. 

Eyni zamanda, rəsmi İrəvan avtomobil yolunun bərpası və inşasından imtina edir. Nikol Paşinyan hökuməti Zəngəzur dəhlizinin  Ermənistanın ərazi bütövlüyünə və suverenliyinə təhlükə yaratdığını iddia edir. 

Xatırladaq ki, 10 noyabr Bəyanatına görə, Zəngəzur dəhlizinin təhlükəsizliyini Rusiya Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin sərhəd qoşunları təmin etməlidir. Paşinyan hakimiyyəti isə hesab edir ki, təhlükəsizliyi Rusiyanın deyil, Ermənistanın təmin etməsində israr edir. 

Əgər Ermənistan bu məsələdə mövqeyini dəyişərsə, Zəngəzur dəhlizinin qısa zamanda açılması qaçılmaz olacaq. Ermənistanı təxribata çəkən ölkələr arasında İran xüsusi yer tutur. Ancaq İran Cənubi Qafqazdakı geosiyasi və geoiqtisadi proseslərə ciddi təsir imkanlarına malik deyil. 

Üstəlik, İran 10 noyabr Bəyanatında yer almadığına görə hər hansı Zəngəzur dəhlizinin açılmasına müdaxilə etməyə hüquqi səlahiyyəti də yoxdur. 

Rəsmi Tehranın bu məsələni Türkiyə ilə müzakirə etmək niyyəti çox güman ki, siyasi “bazarlıq” məqsədi daşıyır. Yəni HƏMAS, “Hizbullah” təşkilatlarının məğlubiyyəti və Suriyada Bəşər Əsəd rejiminin devrilməsindən sonra Yaxın Şərqdə İranın geosiyasi kollapsa uğrayıb. 

Türkiyə isə Suriyada əsas regional güc mərkəzinə çevrilib. Böyük ehtimalla, İran rejimi Yaxın Şərqdə Türkiyə ilə qarşılıqlı razılaşmalar əldə etməyə və bəzi istiqamətlərdə mövqelərini qoruyub saxlamaq qarşılığında Zəngəzur dəhlizinin açılmasına loyal münasibət sərgiləyəcəyini vəd edə bilər. 

Bununla da İran rejimi özünü Zəngəzur dəhlizinin açılmasına razılıq verən tərəf kimi təqdim etməyə çalışır. Halbuki, İran bu məsələdə hər hansı səlahiyyətə və hüquqa malik deyil. Tehran hakimiyyəti bir tərəfdən özünün “qırmızı xətt”indən imtina etdiyinə dair rəy yaratmağa çalışsa da, şübhəsiz ki, gizlin şəkildə Ermənistana Zəngəzur dəhlizini açmamağı tövsiyə edəcək. 

İran XİN-in açıqlamasında Zəngəzur dəhlizinin siyasi deyil, “texniki məsələ” adlandırılması da Tehranın mövqeyində yumşalma görüntüsü yaratmağa xidmət edir. Əslində, İranın Zəngəzur dəhlizinin əleyhinə yönəlik bütün bəyanatları və çağırışları siyasi məzmun daşıyıb. 

İran rejimi sadəcə olaraq, Türkiyəni aldadıb Yaxın Şərqdə qazanc əldə etmək istəyir. Lakin son vaxtlar Yaxın Şərqdə gücü bir neçə dəfə artmış Türkiyənin bu “oyun”a gedəcəyi inandırıcı görünmür. 

Müşfiq Abdulla      
“Cebheinfo.az”

Bizi Telegramda izləyin

Problemlərinizi bizə yazın, şahidi olduğunuz hadisələri çəkib göndərin

Sonrakı hadisələr barədə daha çox məlumat almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:98
embedMənbə:https://cebheinfo.az
archiveBu xəbər 06 Yanvar 2025 17:52 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Türkiyədə FETÖ əməliyyatı : 286 nəfər saxlanıldı

22 Oktyabr 2025 06:53see206

Toyuq əti və yumurta bahalaşacaq SƏBƏB BUDUR KONKRET

22 Oktyabr 2025 12:02see201

3 boksçumuz da qalib oldu

22 Oktyabr 2025 10:54see192

Qızılın bahalaşması 2026 cı ildə də davam edəcək PROQNOZ

22 Oktyabr 2025 17:09see184

Bakı Tehran: yeni etimad mərhələsi

22 Oktyabr 2025 09:59see168

Türkiyəli alim Botanika İnstitutunda elmi seminar keçirib

22 Oktyabr 2025 16:01see154

Suriya universitetlərində Türk dili və Ədəbiyyatı bölümü YARADILIB

22 Oktyabr 2025 16:35see153

Türkiyə XİN: Knessetin İordan çayının Qərb sahili ilə bağlı qərarı beynəlxalq hüquqa ziddir

22 Oktyabr 2025 23:42see140

VK sədri Dünya Məktəbinin şagirdləri ilə görüşüb FOTOLAR

22 Oktyabr 2025 10:52see137

Tramp etmədi, Orbanın da fikri yoxdur Putinlə bağlı məsələyə reaksiya

22 Oktyabr 2025 12:18see133

Özünü maşın vurub öldürdü, xəbəri alan atasının da ürəyi dayandı Foto

22 Oktyabr 2025 07:17see133

Azərbaycan Mərkəzi Bankı qızılın bahalaşmaqda davam edəcəyini gözləyir

22 Oktyabr 2025 14:42see130

Ştutqart la oyundan öncə Fənərbaxça da 4 itki

22 Oktyabr 2025 20:14see128

Dünyanın ən sürətli BYD superkarı yeni rekorda imza atıb...

23 Oktyabr 2025 00:16see128

170 saylı marşrutda tıxac kabusu: Daşıyıcı şirkət açıqlama verdi

22 Oktyabr 2025 23:38see128

İcmal büdcənin gəlirləri 36 mlrd. manata yaxınlaşıb

22 Oktyabr 2025 14:41see127

TRAMP İSRAİLİ HƏDƏLƏDİ “Mən ərəb ölkələrinə söz vermişəm...”

23 Oktyabr 2025 17:40see125

Bürcündən məhrum uşaqlar...

22 Oktyabr 2025 14:41see124

İlk qadın gəmi kapitanı ekranda

23 Oktyabr 2025 10:17see124

Politoloq: 2026 cı ildə sülh sazişinin reallaşması gözlənilir

22 Oktyabr 2025 17:51see124
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri