Zəngəzur uğrunda yeni mübarizə: 4 ölkə razılaşdı Bakıdan gözlənilməz həmlə

Son dövrlərdə Azərbaycanın xarici siyasətində müşahidə olunan aktivlik, xüsusilə Prezident İlham Əliyevin Çin Xalq Respublikasına rəsmi səfəri, həmçinin aparıcı güc mərkəzlərinin nümayəndələrinin Bakıya gəlişi, Cənubi Qafqazda geosiyasi balansın yeni mərhələyə qədəm qoyduğunu göstərir. Ekspertlərin fikrincə, bu proseslər həm ölkəmizin beynəlxalq nüfuzunun artdığını, həm də regionda uzun illər davam edən Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin yekun həllinə doğru ciddi irəliləyişlərin əldə olunduğunu nümayiş etdirir.

Məhz bu kontekstdə İrəvanla sülh sazişinin yaxın aylarda imzalanması və Zəngəzur dəhlizinin açılması ehtimalı aktuallıq qazanır. Mövcud diplomatik dinamika və regional aktorların maraqlarının üst-üstə düşməsi bu gözləntiləri daha da gücləndirir.

Yaxın zamanda sülh sazişi razılaşdırılmış mətn üzrə imzalana və paralel olaraq Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə bağlı yekun nəticə əldə oluna bilərmi?

Globalinfo.az-a danışan siyasi şərhçi Asif Nərmanlı deyib ki, baş verən son hadisələr Zəngəzur dəhlizi layihəsi və onun bir hissəsi olduğu Orta dəhlizdə güc mübarizəsinin kəskinləşdiyini göstərir:

“Əsas səbəb Donald Trampın hakimiyyətə qayıdışından sonra ABŞ-ın Orta dəhlizdəki proseslərə hələlik müdaxilə etməməsidir. Bu, o demək deyil ki, Vaşinqton ümumiyyətlə prosesdən kənarda qalacaq, əksinə, Çinlə geosiyasi rəqabət kontekstində bu bölgədə güc balansına nəzarət, Ağ Ev üçün vacib məsələdir. Sadəcə olaraq, Tramp administrasiyasının cari prioritetləri Vaşinqtonu müəyyən qədər arxa planda saxlayıb. Buna qədər isə ABŞ və Avropa İttifaqı (Aİ) Orta dəhliz marşrutunda, xüsusilə də Cənubi Qafqaz seqmentində Ermənistanı tranzit ölkəyə çevirməklə bağlı ortaq yanaşma nümayiş etdirirdilər. İndi isə Aİ bu prosesi təkbaşına irəli aparmağa çalışır.

Məhz bu kontekstdə ittifaq rəsmilərinin Mərkəzi Asiyaya son səfərlərini qiymətləndirmək olar. Prezident İlham Əliyevin Çin səfəsini isə bu tendensiyaya qarşı yönəlmiş strateji həmlə kimi dəyərləndirmək mümkündür”.

Asif Nərimanlı

Ekspertin sözlərinə görə, Bakı üçün əsas hədəf Orta dəhlizin Cənubi Qafqaz hissəsində öz planını reallaşdırmaq, yəni Zəngəzur dəhlizinin açılmasını təmin etməkdir:

“Bu plan təkcə Bakıda deyil, Ankarada da dəstəklənir, hətta Londonda da maraqlı tərəflər mövcuddur. Hadisələrin gələcək inkişafını proqnozlaşdırmaq üçün Orta dəhlizlə bağlı güc mübarizəsindəki balansı diqqətlə izləməliyik. Bir tərəfdə Avropa İttifaqı, digər tərəfdə isə Azərbaycan, Türkiyə və Böyük Britaniya yer alır.

Mövcud situasiya Azərbaycanın daxil olduğu blokun xeyrinə görünür – xüsusilə də siyasi, iqtisadi və nəqliyyat-logistik imkanlar baxımından Cənubi Qafqazda təsir gücü artmaqdadır. Üstəlik, İlham Əliyevin Çin səfəri zamanı Pekinin Azərbaycanın sülh gündəliyinə dəstək verməsi onu göstərir ki, Bakı ilə İrəvan arasında aparılan danışıqlarda Zəngəzur dəhlizinin açılması şərti Pekin tərəfindən də qəbul olunur.

Lakin sülh sazişinin tezliklə imzalanması və Zəngəzur dəhlizinin yaxın aylarda açılması hələ də sual altındadır. Birincisi, güc mübarizəsində tərəflərdən heç biri tamamilə prosesdən çəkilməyib və yekun nəticə hələ müəyyən deyil. İkincisi isə, texniki məsələlər var. İrəvan sülh sazişinin imzalanması üçün konstitusiyasını dəyişdirməlidir. Eyni zamanda, Zəngəzur dəhlizinin Ermənistan ərazisindən keçən hissəsində praktiki işlər görülməlidir. Fikrimcə, yaxın aylarda konkret nəticələrdən çox, Zəngəzur dəhlizi ətrafında mübarizənin daha da kəskin mərhələyə keçdiyinin şahidi olacağıq”.

Turan Rzayev
Globalinfo.az