47 ci paralelin sirrini aça bilmirlər

Okeanda yaranmış "görünməz divar"ın, hətta su canlıları ilə bərabər meduzaların da o istiqamətə doğru üzməkdən imtina etdiyi müəmmalı 47-ci paralelin sirrini açmağa çalışırlar.
Reyting.az "ScienceAlert" nəşrinə istinadla xəbər verir ki, alimlər çoxdandır bu sirri açmağa cəhd edirlər.
Bir çox sirlər bu cür arealların bitdiyi okeanların ərazilərində başlayır. Alimlərdən birinin sözlərinə görə, Atlantik okeanının buz kimi soyuq qaranlığında, təxminən bir kilometrdən artıq dərinlikdə cihazla belə gözə görünməyən, çətinliklə aşkara çıxarılan sərhəd tapılıb ki, hətta meduzalar da bu sərhədi keçmirlər.
Elm adamı deyib ki, əslində, bioloqların bu heyrətamiz kəşfi dəniz canlılarının sərbəst hərəkəti ilə bağlı düşüncələri sual altına qoyur: “Tədqiqatın mərkəzində qəribə varlıqlar, yəni "Botrynema brucei ellinorae" növünə aid meduzalar dayanır: demək olar ki, şəffaf, illüziyaya bənzər bu canlılar "gecəyarısı zonası" adlanan dərin sularda yaşayırlar. Bu növ meduzalar iki morfotipə bölünürlər: biri günbəzində qabarıqla, digəri isə qabarıqsız. Qəribəsi budur ki, qabarığı olmayan meduzalara 47-ci paralelin cənubunda heç vaxt rast gəlinməyib".

Dəniz biologiyası üzrə mütəxəssis Xavyer Montenegro və onun həmkarları müəyyən ediblər ki, bu iki forma genetik baxımdan eynidir. Bu isə o deməkdir ki, aralarındakı fərq təkamüllə yaranmayıb. Deməli, qabarıqsız meduzaların cənuba miqrasiyasına imkan verməyən xarici bir amil mövcuddur.
“Demək olar ki, tam genetik uyğunluq fonunda formalardakı fərqlər... Atlantik okeanında hələ də naməlum olan dərin su biocoğrafi baryerinin mövcudluğuna işarə edən sirr",- deyə Qərbi Avstraliya Universitetinin alimi və dəniz biologiyası üzrə mütəxəssis kimi tanınan professor Xavyer Monteneqro əlavə edib.
Nəşr yazır ki, tədqiqatçılara görə, bu cür sulu "faunal sərhəd"-in nə dəqiq sərhədləri, nə fiziki əngəlləri var:
“Bu, Cənub-Şərqi Asiyadakı heyvan növlərinin kəskin dəyişdiyi Uolles xəttinə bənzər görünməz bir xətdir. Bəzi alimlərin ehtimalına görə, ola bilsin ki, səbəb okean cərəyanlarında, təzyiqdə və yaxud temperaturdadır. Lakin bu barədə hələ dəqiq elmi fakt əldə olunmayıb".
Bu yeni, heyrətamiz kəşf sualtı robotlar və arxiv məlumatlarının təhlili sayəsində əldə edilib. Sərhədin yalnız bir morfotip üçün keçilməz olması okeanda mürəkkəb ekoloji qarşılıqlı təsir sisteminin çoxdan mövcudluğunu ehtimal etdirir. Bəlkə də, bu, həm də qabarıq meduzalar növlərinə yırtıcılardan qorunmağa və naviqasiyada kömək edir. Bu elmi ehtimal üzərində də araşdırmalar gedir, lakin Avropa alimləri üçün bütün bunlar sadəcə fərziyyədir və inanılmaz görünür.
Elm aləmində əhəmiyyətli sayılan bu kəşf okeanın biocoğrafiyasına yeni sirlər əlavə etməklə yanaşı, həm də insanlara sirli bir mesaj ötürür: sualtı dünyanın çox böyük hissəsi hələ də gizlinlərlə doludur, sanki başqa bir reallığa qapılıb. Bəzi alimlərin fikrincə, ola bilsin ki, elm bu sirləri heç vaxt aça bilməyəcək. Tədqiqatçılardan biri isə deyir ki, bəlkə də, Tanrının ən böyük sirlərindən biri ilə üz-üzə qalmışıq.
Oqtay QORÇU