ABŞ Xameneini buna görə qoruyur İranın Ali rəhbəri ilə bağlı müəmma

Son günlər İran-İsrail qarşıdurması fonunda ölkənin ali lideri Seyid Əli Ayətullah Xameneinin öldürülməsi məsələsi də gündəmə gəlir. Ötən gün İsrail ordusu İranın ali rəhbərinin qaldığı bunkerin yerləşdiyi məhəlləni bombaladığını açıqlayıb. Xameneinin xalqa müraciət videosunun yayılmasından dərhal sonra bunun baş verməsi maraq doğurub. ABŞ Prezidenti Donald Tramp da Xameneinin gizləndiyi yerlə bağlı əllərində dəqiq məlumatların olduğunu bildirmiş və onun “hələlik” öldürülməyəcəyini açıqlamışdı.

ABŞ Xameneyinin aradan götürülməsini nədən istəmir? Sonda onunla anlaşacaqlarını bildiyi üçün? İranın ali rəhbəri həqiqətən hədəfdədir? Onun aradan götürülməsi İran üçün necə bir ssenari vəd edir?

Globalinfo.az-a danışan siyasi şərhçi İlham İsmayıl bildirib ki, İran dünyəvi quruluşa malik olmayan ideoloji dövlətdir:

“İslam ənənələrinə sadiq Respublika olduğundan, gərgin situasiyalarda ali rəhbərin öldürülməsi İran cəmiyyətində daha çox birlik yaradır, parçalanma isə baş vermir. Hətta Xameneidən narazı qüvvələr belə, artıq vətən və dövlət prinsipi əsasında birləşirlər. Bunu ABŞ çox yaxşı bilir. Xameneinin öldürülməsi mövcud rejimi dəyişdirməyəcək, əksinə, birlik və sıxlıq yaranacaq.

İranın nüvə silahı əldə etməyəcəyinə dair konkret öhdəlik götürəcəyinə dair ümidlər var, lakin İran birmənalı qərar verməyib. Tehran danışıqlar masasına əyləşmək, zənginləşdirilmiş uranın Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinə təhvil verilməsi və proksi qüvvələrdən tam imtina edilməsi ilə bağlı müzakirələrin aparılmasının vacibliyini vurğulayır. Donald Tramp isə artıq danışıqlar deyil, konkret öhdəliklər götürməklə İranın danışıqlara gəlməsinin vaxtının çatdığını qeyd edir. Bu Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin atdığı addıma bənzəyir. Beləki o, Ukrayna məsələsində danışıqlardan əvvəl kapitulyasiya aktını qəbul etmələrini əsas şərt qoyub.

İlham İsmayıl

Əli Xamenei bilir ki, “təslim oluruq” ifadəsi İran rejiminin dağılmasına səbəb olacaq. Məsələ məhz bunun üzərində qurulub. Söhbət yalnız Əli Xameneinin qorunmasından və ya hansısa iş birliyindən getmir. İdeoloji dövlət prinsipini nəzərə alaraq, ABŞ hələlik bu addımı atmır. Xameneinin öldürülməsi islam dünyasını da ayağa qaldıra bilər. İrana heç bir simpatiyası olmayan müsəlman ölkələri də məsələyə biganə qalmayaraq sərt mövqe sərgiləyə bilərlər. Hələlik qətl baş verməyib, amma Pakistan və bəzi islam ölkələri İrana müəyyən mənada dəstək verir. Türkiyə də bu sıradadır. Bu, Xamenei ilə bağlı deyil, Türkiyənin siyasətindən irəli gəlir, islam ölkələrini müəyyən dərəcədə qorumaq istəyir.

Xameneinin öldürülməsi ABŞ və İsrailə böyük ziyan verəcək. Perspektivdə normal şərtlər qəbul olunarsa, münaqişə dayanacaq. Əks təqdirdə, gərginlik ən azı 5-10 gün davam edəcək”.