Astronomlar qədim ölü ulduzun qalıqlarını tapırlar…

…Arxeologiya adətən qədim xarabalıqlar və piramidalarla əlaqələndirilir, lakin elm adamları bunun kosmosda da tətbiq oluna biləcəyini sübut etdilər. NASA-nın Çandra X-şüaları Rəsədxanasının məlumatlarından istifadə edən astronomlar milyonlarla il əvvəl partlayan və geridə qara dəlik qoyan ulduzun tarixini yenidən qurublar.

SİA xəbər verir ki, bununla bağlı material “The Astrophysical Journal” (AstroJournal) jurnalında dərc olunub.

…Diqqət GRO J1655-40 sisteminə yönəlib, bu sistemdə hazırda kütləsi Günəşinkindən yeddi dəfə böyük olan qara dəlik və kütləsi Günəşin yarısı qədər olan onun yoldaşı ulduz var.

Halbuki o, əvvəlcə iki böyük ulduzdan ibarət sistem idi. Onlardan biri yandı, fövqəlnova kimi partladı və qonşusunu zibillə yağdı. Ulduzun qalan hissəsi içəriyə doğru çökərək qara dəlik əmələ gətirdi.

Zamanla qravitasiya dalğalarının təsiri altında sistemin orbiti daraldı. Qara dəlik qonşusundan maddəni udmağa başladı və bir dəfə sələfi tərəfindən atılan maddənin bir hissəsini geri qaytardı.

Bu maddənin bir hissəsi qara dəliyin ətrafında disk əmələ gətirdi, digər hissəsi isə güclü axınlar şəklində ulduzlararası kosmosa atıldı.

Məhz bu ulduz “küləyi” astronomlara rentgen “qazıntıları” aparmağa kömək etdi. Sistemin xüsusilə parlaq olduğu zaman müşahidə edərək, Çandra (…bu teleskopdur – A.B.) bu axınlardakı ayrı-ayrı elementlərin spektral imzalarını tutdu.

Tədqiqatçılar onları fövqəlnova modelləri ilə müqayisə edərək, məhv edilmiş ulduzun Günəşdən 25 dəfə böyük olduğunu və ağır elementlərlə zəngin olduğunu müəyyən ediblər.

Nazlı Almuradova