Icma.az
close
up
RU
Ayın iki üzü: Niyə bu qədər fərqlidir və bu nə deməkdir?

Ayın iki üzü: Niyə bu qədər fərqlidir və bu nə deməkdir?

Icma.az, Olke.az saytına istinadən bildirir.

1960-cı illərdən bəri sirri açılmayan Ayın yaxın və uzaq üzü arasındakı fərqlər, NASA-nın GRAIL (Gravity Recovery and Interior Laboratory) missiyasından əldə edilən məlumatlarla daha da mürəkkəbləşib. 

Ölkə.az Qaynarinfo-ya istinadən xəbər verir ki, yeni nəticələr bu fərqlərin yalnız səthlə məhdudlaşmadığını, Ayın daxili quruluşunda da nəzərəçarpacaq dərəcədə olduğunu göstərir.

1960-cı illərdə Ayın Yerə görünməyən uzaq üzü ilk dəfə müşahidə olunanda, onun Yerə baxan üzü ilə arxa üzü arasında səthi baxımdan ciddi fərqlər olduğu müəyyən edilmişdi. Lakin son tədqiqatlar bu fərqlərin Ayın daxili qatlarına qədər uzandığını ortaya qoyur.

NASA-nın GRAIL missiyası çərçivəsində toplanan yüksək dəqiqlikli cazibə məlumatları Ayın kütləçəkmə sahəsinin dəqiqləşdirilmiş xəritəsini yaratmağa imkan verib. Bu xəritə Ayın iki üzü arasındakı fərqlərin əvvəl düşünüldüyündən daha dərin və mürəkkəb olduğunu göstərir. GRAIL nəticələrinə əsasən, Ayın Yerə baxan üzü daxildə daha isti və fərqli quruluşa malikdir.

NASA-nın Reaktiv Sürət Laboratoriyasından doktor Rayan Park bildirir: "Ayın daxili quruluşu homogen deyil. Yerə baxan yaxın tərəfi dərinliklərdə daha isti və geoloji baxımdan daha fəaldır. Bu vəziyyət Ayın vulkanik keçmişini və səth fərqlərini izah edir".

Tədqiqatlar Ayın yaxın və uzaq üzü arasında relyef, qabıq qalınlığı və daxili istilik istehsalı kimi bir çox fərq olduğunu üzə çıxarıb. Yaxın üzdəki mantiyanın uzaq üzə nisbətən 2-3% daha "yumşaq” olduğu və radioaktiv elementlərin təsiri ilə 100-200°C daha isti olduğu hesab edilir. Bu kiçik fərqlər, Ayın milyonlarla illik geoloji təkamülünü anlamaq baxımından olduqca vacibdir.

Yalnız Ay deyil, digər planetlər və peyklər üçün də cazibə məlumatları onların daxili quruluşunu öyrənməkdə mühüm vasitə sayılır. Məsələn, NASA-nın "Juno” missiyası kimi layihələr, Yupiterin vulkanik "İo” peyki haqqında da yeni bilgilər təqdim edir. Dr. Park deyir: "Cazibə sahəsindəki dəyişiklikləri təhlil etməklə, göy cisimlərinin daxilində bərk və ya maye qatların mövcudluğunu və sıxlıq fərqlərini aşkar edə bilirik”. Texnologiyanın inkişafı bu cür təhlilləri uzaq dünyaları daha detallı şəkildə araşdırmaq üçün mümkün edəcək".

Bu araşdırma təkcə elmi deyil, gələcək insanlı Ay missiyaları baxımından da böyük əhəmiyyətə malikdir. Dr. Park bildirir: "Tədqiqatımız indiyə qədər yaradılmış ən ətraflı Ay cazibə xəritəsini təqdim edir. Bu xəritə, Ayda "konumlandırma, seyrüsefer və zamanlama” (PNT) sistemlərinin hazırlanması üçün baza olacaq".

Bu isə Ay səthinə enmə, qalxma və yerüstü əməliyyatların daha təhlükəsiz və effektiv şəkildə aparılmasını təmin edəcək.

GRAIL məlumatları ilə əldə edilən bu genişmiqyaslı cazibə xəritəsi, Ay araşdırmaları üçün həyati bir resurs olacaq və gələcək kosmik missiyalara böyük töhfə verəcək. Araşdırmanın nəticələri "Nature” jurnalında dərc olunaraq elmi dairələrdə böyük maraq doğurub.

Daha ətraflı məlumat və yeniliklər üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:68
embedMənbə:https://olke.az
archiveBu xəbər 17 May 2025 09:52 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Saç ustası olduğu deyilən həkim DANIŞDI

22 Avqust 2025 09:52see209

Talassemiya Mərkəzi ilə bağlı narazılıqlar: Pasiyentlər dərman çatışmazlığından şikayətçidirlər

22 Avqust 2025 00:35see169

Kişilər, çox kök yeməyin!?.

21 Avqust 2025 23:26see161

Mayor VƏFAT ETDİ görün kimi QARDAŞI imiş... FOTO

21 Avqust 2025 10:40see148

Naxçıvanda Regional Ailə mərkəzləri yaradılacaq

21 Avqust 2025 19:09see147

Elzanın bu videosu tənqid edildi Video

21 Avqust 2025 15:18see134

Aynişan: “Restoranda “steak” 200 manat idi, dedim, nə yaxşı ucuzdur” VİDEO

21 Avqust 2025 18:15see130

Ərdoğan Makronla müzakirə apardı

21 Avqust 2025 19:21see122

“Qalatasaray” onu 8 milyona satdı

21 Avqust 2025 06:16see121

Avropa Liqası: “Samsunspor” ilk oyunda “Panatinaikos”a uduzub

22 Avqust 2025 00:08see121

KL: Başakşehir ev, Beşiktaş ın səfər sınağı YENİLƏNİR

21 Avqust 2025 17:01see120

14 yaşlı azərbaycanlı gənc yeni sosial şəbəkə yaratdı REAX istifadəyə verildi

21 Avqust 2025 17:42see120

Məşhur ağrıkəsici şizofreniya simptomları YARATDI

22 Avqust 2025 00:10see119

Qarpızı necə kəsmək lazımdır? İndiyə kimi səhv edirmişik

22 Avqust 2025 09:54see118

İlin ilk altı ayında Azərbaycanda 158 mindən çox şəxs sürücülük vəsiqəsi alıb

21 Avqust 2025 10:09see117

Ana itkin düşən oğluna görə fəryad etdi

21 Avqust 2025 18:08see116

Hillari Klinton Trampın xarici siyasətini təriflədi

21 Avqust 2025 07:22see116

Dost Estetik Mərkəzi ndə əməliyyat zamanı qeyri etik görüntüləri yayılan həkim DANIŞDI

22 Avqust 2025 00:48see116

Benfika dan Beşiktaş a maraqlı mesaj

22 Avqust 2025 23:46see115

Premyer Liqa klubu 70 milyona hücumçu alır

22 Avqust 2025 23:39see114
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri