Icma.az
close
up
RU
Ayın iki üzü: Niyə bu qədər fərqlidir və bu nə deməkdir?

Ayın iki üzü: Niyə bu qədər fərqlidir və bu nə deməkdir?

Icma.az, Olke.az saytına istinadən bildirir.

1960-cı illərdən bəri sirri açılmayan Ayın yaxın və uzaq üzü arasındakı fərqlər, NASA-nın GRAIL (Gravity Recovery and Interior Laboratory) missiyasından əldə edilən məlumatlarla daha da mürəkkəbləşib. 

Ölkə.az Qaynarinfo-ya istinadən xəbər verir ki, yeni nəticələr bu fərqlərin yalnız səthlə məhdudlaşmadığını, Ayın daxili quruluşunda da nəzərəçarpacaq dərəcədə olduğunu göstərir.

1960-cı illərdə Ayın Yerə görünməyən uzaq üzü ilk dəfə müşahidə olunanda, onun Yerə baxan üzü ilə arxa üzü arasında səthi baxımdan ciddi fərqlər olduğu müəyyən edilmişdi. Lakin son tədqiqatlar bu fərqlərin Ayın daxili qatlarına qədər uzandığını ortaya qoyur.

NASA-nın GRAIL missiyası çərçivəsində toplanan yüksək dəqiqlikli cazibə məlumatları Ayın kütləçəkmə sahəsinin dəqiqləşdirilmiş xəritəsini yaratmağa imkan verib. Bu xəritə Ayın iki üzü arasındakı fərqlərin əvvəl düşünüldüyündən daha dərin və mürəkkəb olduğunu göstərir. GRAIL nəticələrinə əsasən, Ayın Yerə baxan üzü daxildə daha isti və fərqli quruluşa malikdir.

NASA-nın Reaktiv Sürət Laboratoriyasından doktor Rayan Park bildirir: "Ayın daxili quruluşu homogen deyil. Yerə baxan yaxın tərəfi dərinliklərdə daha isti və geoloji baxımdan daha fəaldır. Bu vəziyyət Ayın vulkanik keçmişini və səth fərqlərini izah edir".

Tədqiqatlar Ayın yaxın və uzaq üzü arasında relyef, qabıq qalınlığı və daxili istilik istehsalı kimi bir çox fərq olduğunu üzə çıxarıb. Yaxın üzdəki mantiyanın uzaq üzə nisbətən 2-3% daha "yumşaq” olduğu və radioaktiv elementlərin təsiri ilə 100-200°C daha isti olduğu hesab edilir. Bu kiçik fərqlər, Ayın milyonlarla illik geoloji təkamülünü anlamaq baxımından olduqca vacibdir.

Yalnız Ay deyil, digər planetlər və peyklər üçün də cazibə məlumatları onların daxili quruluşunu öyrənməkdə mühüm vasitə sayılır. Məsələn, NASA-nın "Juno” missiyası kimi layihələr, Yupiterin vulkanik "İo” peyki haqqında da yeni bilgilər təqdim edir. Dr. Park deyir: "Cazibə sahəsindəki dəyişiklikləri təhlil etməklə, göy cisimlərinin daxilində bərk və ya maye qatların mövcudluğunu və sıxlıq fərqlərini aşkar edə bilirik”. Texnologiyanın inkişafı bu cür təhlilləri uzaq dünyaları daha detallı şəkildə araşdırmaq üçün mümkün edəcək".

Bu araşdırma təkcə elmi deyil, gələcək insanlı Ay missiyaları baxımından da böyük əhəmiyyətə malikdir. Dr. Park bildirir: "Tədqiqatımız indiyə qədər yaradılmış ən ətraflı Ay cazibə xəritəsini təqdim edir. Bu xəritə, Ayda "konumlandırma, seyrüsefer və zamanlama” (PNT) sistemlərinin hazırlanması üçün baza olacaq".

Bu isə Ay səthinə enmə, qalxma və yerüstü əməliyyatların daha təhlükəsiz və effektiv şəkildə aparılmasını təmin edəcək.

GRAIL məlumatları ilə əldə edilən bu genişmiqyaslı cazibə xəritəsi, Ay araşdırmaları üçün həyati bir resurs olacaq və gələcək kosmik missiyalara böyük töhfə verəcək. Araşdırmanın nəticələri "Nature” jurnalında dərc olunaraq elmi dairələrdə böyük maraq doğurub.

Daha ətraflı məlumat və yeniliklər üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:67
embedMənbə:https://olke.az
archiveBu xəbər 17 May 2025 09:52 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Ağ Ev bunu təkzib edib...

17 Avqust 2025 20:55see189

Paşinyan: Ermənistan və Azərbaycan ərazi bütövlüyü məsələsini həll edib

18 Avqust 2025 19:09see183

Dünyada ərzaq bahalaşıb Ən çox nələrin qiyməti artıb?

17 Avqust 2025 20:15see141

Ayda saatlarla davam edən zəlzələlər baş verir: NASA hərəkətə keçdi

17 Avqust 2025 06:44see137

Husilər partadılan elektrik stansiyasını bərpa etməyə başlayıblar

17 Avqust 2025 12:13see136

Vətən sərhədlərində gözlərini qırpmadan keşik çəkənlər... Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsi 106 yaşında

19 Avqust 2025 00:40see134

Azərbaycanın daha bir rayonunda dəbdəbəli yas verilməsi ləğv edilib

17 Avqust 2025 15:06see132

Sevgilisini məhkəmədə uddu Bu qədər təzminat alacaq

18 Avqust 2025 00:56see129

Böyük fəlakət Ölənlərin sayı 645 nəfərə çatdı

18 Avqust 2025 04:45see126

Böyük uğur qazanacaq 4 bürc Xəyalları gerçəkləşəcək

17 Avqust 2025 16:37see125

“Yay bitməmiş gəzməyə gedə bilsəydik deyənlər üçün 3 günlük ucuz və yaddaqalan marşrutlar

17 Avqust 2025 17:52see124

Müslüm Maqomayevin SSRİ də göstərilməyən konserti

17 Avqust 2025 09:29see123

Arsenal səfərdə Mançester Yunayted i məğlub etdi VİDEO

17 Avqust 2025 22:03see123

Çempion PSJ mövsümə bir qollu qələbə ilə başlayıb VİDEO

18 Avqust 2025 01:03see121

“Putin bir cümlə ilə özünü təslim etdi...”

18 Avqust 2025 00:45see121

Pol Qoblun nəzərə almadığı reallıq

17 Avqust 2025 10:53see121

Qərb Ukraynada müharibənin bitməsində maraqlı deyil Belarus

17 Avqust 2025 22:11see120

“Ata yurdumda uşaqlıq xatirələrimi yada salıram” DEPUTAT

18 Avqust 2025 08:25see119

Uşaqlar üçün kompüter oyunları təhlükəlidir?

17 Avqust 2025 18:27see117

O nə idi elə, Abasov?

17 Avqust 2025 10:02see114
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri