Azərbaycan səmasının yeni şahinləri KONKRET

Noyabrın 8-də Bakının Azadlıq meydanında Vətən müharibəsində Qələbənin beşinci ildönümünə həsr olunan hərbi paradda Azərbaycan Ordusunda silahlanmaya yeni qəbul edilən “JF-17” çoxməqsədli qırıcı təyyarələri də uçuş edib.

KONKRET.az “Yeni Sabah”a istinadən “JF-17”-lərlə bağlı detalları təqdim edir.

JF-17 “Thunder” (Çin versiyasında “FC-1 Xiaolong”) Pakistanın Pakistan Aviasiya Kompleksinin (“Pakistan Aeronautical Complex – PAC)” müəssisələri və Çin Xalq Respublikasının Çenqdu Aviasiya Sənaye Korporasiyası (Chengdu Aircraft Industry Corporation – CAC) tərəfindən ortaq şəkildə hazırlanan çoxməqsədli döyüş təyyarəsidir. İlk uçuşunu 2003-cü ildə həyata keçirən bu platforma müasir hava döyüşlərinin və yerüstü hədəflərə qarşı hücumların icrasında geniş tətbiq imkanlarına malikdir.

Təyyarə proqramı ilk dövrlər Pakistanda “Super 7” adı ilə tanınsa da, sonradan “JF-17 Thunder” adlandırılıb. Təyyarənin adındakı “JF” abreviaturasının açılışı “Joint-Fighter” (Vahid Qırıcı), “Thunder” isə “İldırım” mənasını verir.

İstehsal variantları

– JF-17 Blok I: İstehsalı 2006-cı ilin iyun ayında Çində başlanıb, 18 dekabr 2013-cü ildə tamamlanıb. Təyyarələrin 58%-i (təqribən 50 ədəd) Pakistanda istehsal olunub.

– JF-17 Blok II: İstehsalı 18 dekabr 2013-cü ildə başlanıb. Bu qırıcılar havada olarkən yanacaqdoldurma qabiliyyətinə, inkişaf etmiş avionikaya, artırılmış yükdaşıma qabiliyyətinə və radioelektron mübarizə vasitələrinə sahibdir.

-J F-17 Blok III: təyyarənin ən son versiyası olub, radar sistemləri, elektron mübarizə vasitələri və idarəetmə texnologiyaları baxımından mühüm yeniliklərlə fərqlənir. Əsas texniki göstəricilərinə aşağıdakılar daxildir: – Mühərrik: Klimov RD-93 (Rusiya istehsalı) və ya WS-13 (Çin istehsalı); – Maksimal sürət: 1.6 Mach (~1960 km/saat); – Uçuş məsafəsi: ~2000–3000 km (əlavə yanacaq çənləri ilə); – Maksimum döyüş yüklənməsi: 3700 – 4500 kq; – Avionika: KLJ-7A AESA radar sistemi, HMD/S (Helmet-Mounted Display and Sight), ECM (Electronic Countermeasure); – Silahlanma: Hava-hava və hava-yer raketləri, idarəolunan bombalar, 23 mm-lik avtomatik top.

Blok III konfiqurasiyası Azərbaycan tərəfindən seçilmiş ən üstün variantdır. Bu versiyada aşağıdakı üstünlüklər qeyd edilmişdir: ‒ KLJ-7A AESA radar sistemi – 170 km məsafədə 15 hədəfi eyni zamanda izləmək və 100 km məsafədə 4 hədəfə eyni zamanda hücum etmək qabiliyyəti; ‒ Hava-hava raketləri ilə BVR (Beyond Visual Range) döyüş imkanı; ‒ Rəqib təyyarələrlə (məs. MiG-29, F-15C/D) müqayisədə daha yüksək döyüş çevikliyi; ‒ HMD/S və rəqəmsal kokpit – pilotun döyüş şəraitində məlumatlılıq səviyyəsini artırır.

Ermənistanın Aviasiya parkı ilə müqayisə

Ermənistanın hərbi aviasiya parkı əsasən Sovet dövründən qalma və qismən modernləşdirilmiş MiG-29 və Su-25 təyyarələrindən ibarətdir. Bu texnikanın əsas xüsusiyyətləri aşağıdakılardır: ‒ MiG-29 – yaxşı manevr qabiliyyəti olsa da, radar və avionika baxımından köhnədir; ‒ Su-25 – yaxın məsafəli hava-dəstək missiyaları üçün nəzərdə tutulub, müasir hava döyüşləri üçün əlverişli deyil;

Modernizasiya imkanları məhduddur, çünki Ermənistanın texniki və maliyyə resursları yeni nəsil radarlar, idarəolunan raketlər və təlim infrastrukturu ilə bağlı ciddi məhdudiyyətlərə malikdir.

Geosiyasi əhəmiyyəti

2024-cü il sentyabrın 25-də Heydər Əliyev Beynəlxalq Aeroportunda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyevə Pakistan Aviasiya Kompleksi və Çenqdu Çin Aviasiya Korporasiyasının birgə layihəsi olaraq hazırlanmış müasir, yüngülçəkili, istənilən hava şəraitinə uyğun, gündüz və gecə rejimli çoxməqsədli JF-17C (Blok-III) təyyarələri təqdim olunub. Bu təyyarələr artıq Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələrinin arsenalına daxil edilib.

Azərbaycanın bu platformanı seçməsi təkcə texniki göstəricilərlə deyil, həm də geosiyasi amillərlə izah olunur. Pakistanla hərbi-texniki əməkdaşlıq, Azərbaycanın müdafiə sənayesindəki diversifikasiya siyasətinin mühüm istiqamətidir. Həmçinin bu təyyarə, mürəkkəb relyef və iqlim şəraitinə malik olan Azərbaycan coğrafiyasında istifadəyə tam uyğundur. JF-17 Blok III təyyarələrinin Azərbaycan tərəfindən əldə olunması, yalnız texnoloji yenilənmə deyil, həm də geosiyasi müttəfiqlərlə – Pakistan və Çinlə strateji hərbi əməkdaşlığın gücləndirilməsi anlamına gəlir. Həmin təyyarələr həm də Ermənistanın hava hücum imkanlarına qarşı ciddi üstünlük təmin edir. Bu müasir platforma Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələrini yeni texnoloji mərhələyə keçirməklə yanaşı, döyüş hazırlığını yüksəldir, regional təhlükəsizlik balansında ciddi dəyişiklik yaradır və Azərbaycanın havadan müdafiə qabiliyyətini əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirir.