Azərbaycanın ilk ali təhsilli qadını Hansı məşhur general hər cümə axşamı onun qəbrini ziyarət edirdi?

Kulis.az Azərbaycan tarixində qadınların maariflənməsi və cəmiyyətə təsiri sahəsində mühüm addımlar atmış ilk şəfqət bacısı, ilk ali təhsilli azərbaycanlı qadın Nigar Hüseyn Əfəndi qızı Şıxlinskaya haqqında maraqlı faktları təqdim edir.

Nigar xanım 1878-ci ildə Tiflisdə doğulub və 1889-cu ildə Zaqafqaziya Qızlar İnstitutunu bitirərək Azərbaycanın ilk ali təhsilli qadını olub. Bu, o dövr üçün çox nadir və cəsarətli bir addım idi. O, rus, fransız, ərəb və fars dillərini mükəmməl bilirdi.

Birinci Dünya müharibəsi zamanı Nigar xanım yaralı əsgərlərə yardım üçün könüllü olaraq Qırmızı Xaç Cəmiyyətində çalışıb və təşkilatın rəhbərliyinə seçilib. Onun rəhbərlik etdiyi xəstəxana xalq arasında "Şıxlinski xəstəxanası" adı ilə tanınırdı.

Nigar xanım 1914-cü ildə yaradılan Qadın Xeyriyyə Cəmiyyətinin sədri idi. O, həmçinin Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyətinin “Şəfqət xidməti” bölməsinin banisi olmuşdur. Eyni zamanda dul qadınların və yetim uşaqların hüquqlarını müdafiə edən yazılarla çıxış edib.

Nigar xanım tanınmış general Əliağa Şıxlinskinin həyat yoldaşı idi. Əliağa bəy xatirələrində yazırdı: “Mənim ölüm tariximi sevimli Nigar xanımın vəfatı günü ilə hesablayın.” General hər cümə axşamı onun qəbrini ziyarət edirdi. Bu dərin sevgi onların həyat hekayəsinə əlavə poetik bir çalar qatır.

Nigar xanım "Yeni fikir" qəzetində Azərbaycan dili və ədəbiyyatı ilə bağlı məqalələr yazırdı. O, ərəb və fars mənşəli sözlərin Azərbaycan sözləri ilə əvəz olunmasının tərəfdarı idi və dilin saflaşdırılmasını müdafiə edirdi.

Əliağa Şıxlinski Nigar xanıma həsr etdiyi şeirlərlə onun dəyərini bir daha vurğulayırdı. “Ey sevdiyim, ey dilruba” adlı şeirinin iki bəndinə hətta Üzeyir Hacıbəyov romans da bəstələmişdi. Bu əsərlər onların dərin münasibətinin incə bir təzahürüdür.

Nigar xanımın şəxsi əşyaları — əl dəsmalı, zənbili, xına ləyəni, bankalar, menzurka və digər tibbi avadanlıqları AMEA Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində qorunub saxlanılır. Bu əşyalar onun tarixdə qoyduğu izi yaşadır.

Nigar Şıxlinskaya yalnız bir şəfqət bacısı və xeyriyyəçi deyildi. O, həm də maarifçi, ədəbiyyatsevər, cəsur və sevgi dolu bir qadın idi. Onun həyat yolu Azərbaycan qadınının gücünü və iradəsini simvolizə edir.