“Aztelekom” rabitə bazarında dominant oyunçuya çevrilir İslahat, yoxsa inhisarlaşma?

Azərbaycan hökuməti uzun müddət müzakirə olunan və bir sıra tənzimləyici əngəllərlə üzləşən islahata imza atıb -“Aztelekom” yalnız “Baktelekom”la deyil, həm də “AzEuroTel”, “Gəncə və Sumqayıt Telekom”, “Azərrabitəlayihə” və “Beynəlxalq ATS” kimi qurumlarla birləşdirilib.

Bu qərarla illərdir “Baktelekom”la birləşmək üçün çalışan “Aztelekom”u ölkənin telekommunikasiya bazarında dominant oyunçuya çevrilib.

Azərbaycan İnternet Forumunun (AİF) rəhbəri Osman Gündüz bu addımı müəyyən şərtlərlə uğurlu hesab edir. Onun fikrincə, təbii inhisarçıların vahid bir dövlət qurumu altında birləşdirilməsi daha çevik idarəetmə, investisiyalardan səmərəli istifadə və optimallaşma baxımından faydalı ola bilər: “Yəni bir neçə təbii inhisarçı ilə vuruşmaqdansa, biri ilə vuruşmaq prinsipcə ağlabatandır. Həm də bu, şəffaflıq baxımından da müsbət dəyərləndirilə bilər”.

Ekspert son illərdə Rabitə, İnformasiya və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin nəzdində olan “Aztelekom”da şəffaflıq və hesabatlılıq baxımından irəliləyişlər olduğunu vurğulasa da, əsas problemlərin hələ də həll edilmədiyini bildirir. Məsələn, “Aztelekom”un təqdim etdiyi internet paketlərində vətəndaşların real tələbatlarına uyğun sürət və qiymət seçimləri yoxdur. Bu məsələ ilə bağlı Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidmətinin apardığı araşdırmanın nəticələri isə hələlik açıqlanmayıb.

O.Gündüzün fikrincə, hazırda “Aztelekom”un bazardakı çəkisi nəzərəçarpacaq dərəcədə artıb - 3 milyondan çox istifadəçiyə internet xidməti təqdim edir, həm magistral provayderdir, həm də pərakəndə xidmət təklif edir. Bu isə bazar rəqabəti üçün ciddi təhlükələr yarada bilər.

Ən diqqətçəkən dəyişikliklərdən biri “Aztelekom”un Rabitə Nazirliyinin strukturundan çıxarılaraq AZCON Holdinqin tərkibinə verilməsi olub. Hazırda bu operatoru nazirliklə əlaqələndirən yeganə amil, nazir Rəşad Nəbiyevin AZCON-un Müşahidə Şurasına rəhbərlik etməsidir. Ekspertlər bildirir ki, sabah bu əlaqə də qırılarsa, ölkənin ən böyük telekommunikasiya operatorunun nazirliklə institusional bağı tamamilə kəsilmiş olacaq.

Osman Gündüz bu struktur dəyişikliklərinin arxasında “sağlamlaşdırıb satmaq” modelinin dayana biləcəyini düşünür. Onun sözlərinə görə, gələcəkdə “Aztelekom”un yalnız magistral infrastrukturunun dövlətin nəzarətində qalması, pərakəndə internet satışının isə özəlləşdirilməsi ehtimalı real görünür.

“Bu, həm şəffaflığı, həm də bazarda rəqabəti artırmaq üçün doğru addım ola bilər”, – deyə o qeyd edir.

Sektorda dolaşan şayiələrə görə, gələcəkdə ölkənin ən böyük mobil operatoru olan “Azercell”-in də “Aztelekom”a birləşdirilməsi mümkündür. Bu baş verərsə, həm mobil, həm sabit internet, həm də magistral infrastruktur eyni struktur daxilində cəmlənmiş olacaq. Bu isə sektorda ciddi təmərküzləşmə və rəqabət pozuntusu riski yarada bilər.

Beləliklə, “Aztelekom”un genişləndirilməsi dövlət üçün mühüm bir texnoloji və iqtisadi fürsət yaradır. Amma bu dəyişikliklər yalnız o halda uğurlu ola bilər ki, sektorda şəffaflıq və rəqabət təmin edilsin, İKTA və digər tənzimləyici orqanların səlahiyyətləri gücləndirilsin. Əks halda, bu nəhəng struktur bazarda inhisarçılıq və texnologiyada durğunluq riski daşıya bilər.

Rasim Əliyev

“AzPolitika.info”