Bakının addımına baxın: Beyinləri yuyulmuş ermənilər anlamır Britaniyalı politoloq

Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti (SOCAR) tərəfindən ilk dəfə olaraq yerli mənşəli neft yükünün Ermənistana tədarük olunması ətrafında müzakirələr davam edir.

Bakının “benzin diplomatiyası” ermənilərin sülhə yaxınlaşmasına zəmin yaradacaqmı?

Globalinfo.az-a danışan britaniyalı politoloq Neil Vatson deyib ki, hər iki hökumət bunun uzun sürən Qarabağ münaqişəsindən sonra iqtisadi münasibətlərin normallaşdırılması istiqamətində konkret bir addım olduğunu bildirir:

“Lakin Ermənistan ictimai rəyi sülhə əsasən şübhə ilə yanaşır və ermənilərin əksəriyyəti Azərbaycanla uzunmüddətli sülhə inanmır. Birgə keçirilən sorğuya görə, əhalinin təxminən 69%-i danışıqlar yolu ilə davamlı sülhün mümkün olmadığını düşünür. Ermənistanın “Panorama” saytının məlumatına görə, respondentlərin 30%-dən azı davamlı sülhün əldə edilə biləcəyinə inanır.

Digər sorğular isə göstərir ki, əhalinin böyük hissəsi (68,5%) münasibətlərin normallaşdırılmasının mümkünlüyünə ümumiyyətlə inanmır və Qarabağ məsələsini hələ də həll olunmamış hesab edir.

Buna baxmayaraq, ayrı-ayrı sorğular göstərir ki, ermənilərin təxminən 47%-i prinsipcə Azərbaycanla sülh müqaviləsinin imzalanmasını dəstəkləyir (Beynəlxalq Respublikaçılar İnstitutunun (IRI) sorğusuna görə). Bu isə onu deməyə əsas verir ki, elitanın, ziyalıların və cəmiyyətin bir hissəsi prinsipcə sülh prosesini dəstəkləyir. Buna baxmayaraq, ictimai rəy yekcins deyil”.

Britaniyalı politoloqun fikrincə, əhalinin böyük bir qismi üçün sabitlik anlayışı yalnız ticari və ya iqtisadi maraqların təmin edilməsi ilə deyil, təhlükəsizliklə əlaqəlidir:

“Məsələn, əksəriyyət sülh əldə olunsa belə, ordunun ixtisar edilməsinə hazır olmadığını deyir. Təəssüf ki, enerji diplomatiyası münaqişənin tam həllinə gətirməyəcək. İctimai şüur sülhə hazır deyil. Ermənistan vətəndaşlarının əksəriyyəti iqtisadi əməkdaşlığı atəşkəs və ya sabitliklə əlaqələndirmir. 2025-ci ilin sonundakı əhvali-ruhiyyə əsasən “real pessimizm” olaraq qalır və əhali yanacaq daşınmasının əsas təhlükəsizlik məsələlərini və tarixi məsələləri həll edəcəyi düşüncəsinə hələ hazır deyil.

Neil Vatson

Beyinləri yuyulmuş ermənilər uzun müddət Azərbaycanı öz təhlükəsizliklərinə birbaşa təhdid kimi qəbul ediblər. Burada dərin kök salmış ictimai rəy formalaşıb ki, bu da yalnız növbəti bir neçə nəsil ərzində yox ola bilər. Yanacaq təchizatı iqtisadi təşəbbüs olduğundan, təkcə iqtisadi əlaqələr sülhü təmin etmək üçün kifayət deyil. Onlar simvolik məna daşıyan, eyni zamanda şəxsiyyət məsələlərinə toxunmur, təhlükəsizlik zəmanətləri və ya qarşılıqlı tanınmanı təmin etmir”.

Ekspert avqustda Vaşinqton bəyannaməsi imzalandığını, lakin bunun təhlükəsizlik və iqtisadi məsələlər üzrə addımlar atılmadan ictimai rəyi dəyişməyə qadir olmadığını diqqətə çatdırıb:

“Ermənistan Avropa İttifaqı və Qərblə daha sıx əlaqələr qurur. Bu da onun xarici siyasət prioritetlərinin ənənəvi təhlükəsizlik zəmanətçiləri olan Rusiya və İrandan yeni beynəlxalq strukturlara doğru dəyişməsi deməkdir. Bu, ictimai qavrayışı çətinləşdirir, çünki cəmiyyətin bir hissəsi hələ də Azərbaycanı təhdid kimi görür.

Yanacaq daşınması sabit ticarət axınına çevrilərsə və siyasi təhlükəsizlik zəmanətləri (məsələn, rəsmi sülh müqaviləsi) qorunub saxlanarsa, əhalinin bir hissəsi iqtisadi əməkdaşlığı real sabitliklə əlaqələndirməyə başlaya bilər.

Enerji diplomatiyası təkbaşına 200 illik münaqişəyə son qoymayacaq, lakin gərginliyin azaldılması üçün hərtərəfli prosesin bir hissəsi ola bilər. Davamlı sülh üçün təhlükəsizlik zəmanətləri, əhatəli sülh müqaviləsi, beynəlxalq nəzarət və etimadın artırılması mexanizmləri daxil olmaqla əlavə addımların atılması vacibdir”.

Gülnar Səlimova
Globalinfo.az
İstanbul