Bəşər Əsəddən sonra Suriya necə idarə olunacaq? AÇIQLAMA

“2000-ci ildən Suriya Ərəb Respublikasının prezidenti olan Bəşər Əsədin əslində son 13 ildə hakimiyyətdə qalması möcüzə idi. Çünki 2011-ci ildən “Ərəb baharı” başlandı, bir çox ərəb ölkələrində ciddi siyasi kataklizmlər yaşandı. Onların episentrində olan ölkələrdən biri məhz Suriya idi. Bəşər Əsədə qarşı çox ciddi müxalifət formalaşmışdı. Bu müxalifəti dəstəkləyən böyük dövlətlər var idi. Əslində son 13 il ərzində Suriya sənədlərdə müstəqil suveren dövlət olsa da, onun suverenliyi çoxdan pozulmuşdu. Bir ölkədə “Ərəb baharı”ndan sonra Rusiyanın, ABŞ-nin, Türkiyənin, İranın, İsrailin hərbi qüvvələri mövcud idisə, onda hansı suverenlikdən söhbət gedə bilərdi? Ölkədə çox ciddi müxalif qruplaşmalar da mövcud idi. Onların bir çoxunu Rusiya tərəfi terrorçu qruplaşma hesab edirdi”. 

Bu sözləri Pravda.az-a açıqlamasında Milli Məclisin deputatı Elman Nəsirov deyib. 

Deputat bildirib ki, noyabrın 27-dən faktiki olaraq Bəşər Əsəd hakimiyyəti əleyhinə müxalif qruplaşmaların hərbi əməliyyatı başlandı: “Heç iki həftə çəkmədi. Dekabrın 8-də onlar Dəməşqə qədər gəlib çata bildilər, ölkənin paytaxtını ələ keçirdilər. Digər şəhərlərdə də öz hakimiyyətlərini qura bildilər. Nəticədə, Bəşər Əsəd ölkəni tərk etmək, müqavimət göstərmədən hakimiyyəti vermək qərarına gəldi. Ailəsi ilə birlikdə ölkəni tərk etdi. İndi isə ortaya əsas sual çıxır: bundan sonra vəziyyət necə olacaq? Bəşər Əsəd dövrü başa çatdı. Bəs yeni dövr nə vəd edir? Yeni şərait göstərir ki, Suriyada Rusiya və İranın mövqeyi zəifləyib. Bu, bəllidir. Xüsusilə, "Təhrir əş-Şam" qruplaşması Bəşər Əsədin hakimiyyətdən uzaqlaşdırılmasının əsas güc mərkəzi kimi çıxış edir. Belə vəziyyətdə müvəqqəti hökumətin formalaşdırılması əsas planda olan məsələdir. Müvəqqəti hökumətə kim rəhbərlik edəcək? Ölkədə siyasi dialoq mühiti necə formalaşacaq? Nəzərə alsaq ki, Bəşər Əsədi müdafiə edən hərbi qüvvələr geri çəkilib, hələ təslim olmayıblar. Sözün həqiqi mənasında, çox mürəkkəb vəziyyətdir. Ayrı-ayrı böyük dövlətlərin reaksiyası necə olacaq? ABŞ-nin yeni Prezidenti Tramp deyib ki, Suriyada baş verən hadisələrin ABŞ-yə dəxli yoxdur, bu, onların öz müharibələridir. Sanki ABŞ kimi fövqəldövlət kənar müşahidəçi statusunda prosesləri izləyəcək. Rusiyanın da proseslərdə xüsusi təsir imkanlarının olmadığı faktı diqqətdən yayınmır. Çünki Rusiyanın başı Ukrayna ilə müharibəyə qarışıb. Moskva üçün strateji istiqamət budur. İran da Suriyada mövqeləri kifayət qədər zəifləmiş tərəf kimi çıxış edir. Baxmayaraq ki, Astana formatında Rusiya da, İran da var. Xüsusilə, İsrailin Həmas və Hizbullaha endirdiyi zərbələr əslində İrana endirilmiş zərbə kimi qiymətləndirilə bilər. Bu da İranın mövqelərini zəiflədir. Prosesdə qardaş Türkiyə dövlətinin mövqeləri daha güclü təsir bağışlayır. O da Astana formatının iştirakçısıdır. Türkiyənin əvvəldən Suriya hakimiyyəti ilə ciddi problemləri olub. Bəşər Əsəd Prezident Ərdoğanla görüşlərdən, təmaslardan belə imtina edib. Nəzərə alsaq ki, təxminən, 4 milyona qədər suriyalı məhz Türkiyədə özünə sığınacaq tapıb. Onların Suriyaya geri qaytarılması məsələsi aktuallaşa bilər. Bu, Türkiyənin böyük bir yükdən azad olması deməkdir. Eyni zamanda PKK-nın əsas qanadlarından biri olan YPG də məhz Suriyanın şimalında  məskunlaşıb və hər zaman Türkiyə üçün təhlükə mənbəyi kimi çıxış edirdi. Bütün bu reallıqlar fonunda Türkiyənin üzləşdiyi problemlərin həlli üçün daha münasib vəziyyət yaranıb, münbit şərait formalaşıb. Qardaş dövlət onun siyasi, hərbi rəhbərliyi, yəqin ki, reallaşmış yeni reallıqlardan maksimum Türkiyənin təhlükəsizlik maraqları üçün istifadə edəcək”. 

Aytəkin Qardaşova