Bu ailələrə məktəbli forması pulsuz verilsin TƏKLİF

“Azərbaycanda məktəbli formalarının tətbiqi təhsilin təşkilati və estetik tənzimlənməsi baxımından mühüm addım kimi dəyərləndirilir. Məktəbli formasının olması, bir tərəfdən, şagirdlər arasında sosial bərabərlik və intizamın təmin olunmasına xidmət edir, digər tərəfdən, məktəbin daxili nizam-intizamını qoruyur, şagirdləri küçə geyimindən fərqləndirərək təhsil mühitinə uyğunlaşdırır. Lakin bu məqsədlə qəbul edilən normativ hüquqi çərçivənin icrası zamanı praktikada ciddi boşluqlar, sui-istifadə halları və sosial ədalətsizlik müşahidə olunur”.
Bunu Demokrat.az-a açıqlamasında tanınmış təhsil eksperti Kamran Əsədov deyib. O bildirib ki, bəzi məktəb rəhbərlərinin konkret mağazaları və ya firmaları “məcburi ünvan” kimi təqdim etməsi həm qanunsuzdur, həm də korrupsiya riski yaradır:

“Nazirlər Kabinetinin 24 iyun 2010-cu il tarixli 124 nömrəli qərarı ilə “Ümumtəhsil məktəblərində məktəbli formalarının nümunələri” təsdiq olunub. Həmin sənəddə məktəbli formasının konkret modeli, rəngi və tərtibatı qeyd edilsə də, bu formaların yalnız müəyyən şirkət və ya konkret satış nöqtəsindən alınmalı olduğu barədə heç bir tələb qoyulmur. Əksinə, forma nümunəsi kimi təqdim edilir və valideynlərin həmin nümunəyə uyğun tikdirməsi və ya alternativ istehsalçıdan alması qanunvericiliyə tam uyğundur”.
Ekspert bildirib ki, formaların satışı məsələsi valideynlər üçün iqtisadi yükə çevrilir:
“2023-cü ildə Bakı və digər iri şəhərlərdə məktəbli formasının ortalama qiyməti 80–120 manat arasında dəyişib. İki və daha artıq məktəbli övladı olan ailələr üçün bu, dərs ləvazimatları və digər xərclərlə birlikdə ciddi maliyyə sıxıntısı yaradır. Əlavə olaraq, bəzi məktəblərdə yalnız “təyin olunmuş” mağazalardan alınan formaların qəbul edilməsi qeyri-rəsmi qaydada təkidlə tələb olunur. Bu isə valideynin bazar seçim azadlığını məhdudlaşdırmaqla yanaşı, bəzən keyfiyyətsiz və baha məhsullara yönləndirir.
Böyük Britaniya, Yaponiya, Sinqapur kimi ölkələrdə məktəbli formaları dövlət və ya məktəb səviyyəsində təchiz olunur, bəzi hallarda isə aztəminatlı ailələr üçün bu geyimlər ya tam pulsuz təqdim edilir, ya da dövlət tərəfindən subsidiyalaşdırılır. Məsələn, İngiltərədə 2022-ci ildə məktəbli formasının qiyməti 150 funt sterlinqi keçdiyi üçün hökumət 5 milyon funt sterlinq dəyərində “School Uniform Grant” proqramı təqdim etdi. Bu proqram vasitəsilə aztəminatlı ailələrə 30–50 funt arasında birbaşa maliyyə yardımı verildi. Finlandiyada isə məktəbli forması məcburi deyil, lakin dövlət məktəblərdə bərabərlik prinsipini qorumaq üçün geyim qaydaları çərçivəsində sadə, standart geyim tərzlərini təşviq edir və geyimə görə ayrı-seçkiliyin qarşısını inzibati yollarla alır”.
Kamran Əsədov həmçinin qeyd edib ki, aşağıgəlirli ailələr üçün məktəbli formasının alınmasında dövlət dəstəyi təmin edilməli, bu məqsədlə sosial yardım paketlərinə “məktəb dəstəyi” adlı əlavə modul daxil edilməlidir:
“Bəzi bələdiyyələr bu təşəbbüsü yerli səviyyədə həyata keçirə bilər, eyni zamanda özəl sektor və ictimai təşkilatlar bu sahədə sosial məsuliyyət layihələrinə cəlb olunmalıdır.Ən vacibi isə, məktəbli forması mövzusu korrupsiya və kommersiya maraqlarının manipulyasiya vasitəsinə çevrilməməli, məktəbin nüfuzundan valideynlərə iqtisadi və inzibati təzyiq vasitəsi kimi istifadə olunmamalıdır. Məktəbli forması uşağın təhsil yolunda tənzimləyici vasitədir, maneə deyil”.
Cavidan Mirzəzadə
Demokrat.az