Bu nəhəng planet kosmos haqqında bildiklərimizi alt üst edir

Kosmosun dərinliklərində aparılan yeni müşahidələr kainat haqqında məlumatlarımızı dəyişdirməyə davam edir. 

Qaynarinfo xəbər verir ki, son olaraq astronomlar mövcud planet əmələgəlmə nəzəriyyələrinə zidd olan diqqətçəkici bir ikili sistem aşkar ediblər. Kəşf edilən bu sistem təkcə alimləri deyil, kainatın fəaliyyəti ilə maraqlanan hər kəsi təəccübləndirəcək səciyyə daşıyır.

"TOI-6894" adlanan və Günəşin cəmi beşdə biri qədər kütləyə sahib olan, həmçinin Günəşdən təxminən 250 dəfə solğun parlayan bir qırmızı cücə ulduzun ətrafında, Yupiterin 17 faizi qədər kütləsi olan nəhəng qaz planeti fırlanır. "TOI-6894b" adlandırılan bu planetin radiusunun Saturndankından bir qədər böyük, lakin kütləsinin təxminən onun yarısı qədər olduğu müəyyən edilib. Yəni, ulduzun kiçik olmasına baxmayaraq ətrafında dövr edən planetin nəhəng ölçüsü alimləri yeni suallar verməyə vadar edib: Bu qədər kiçik ulduz, necə olur ki, bu cür böyük planetə orbitində qalmağı bacarır?

"Qırmızı cücə" ulduzlar qalaktikamızdakı ulduzların böyük əksəriyyətini təşkil edir. Lakin indiyədək bu tip ulduzların ətrafında böyük qaz planetlərinin mövcudluğu son dərəcə nadir hal hesab olunurdu. Çünki mövcud planet əmələgəlmə nəzəriyyələrinə görə, qırmızı cücə ulduzlar nəhəng qaz planetlərinin yaranmasına imkan verəcək mühiti təmin etmir.

NASA-nın TESS (Tranzitlə Ötən Ekzoplanetlərin Axtarışı Peyki) vasitəsilə ilk dəfə müşahidə edilən və Çilidəki böyük teleskopla (VLT) təsdiqlənən bu sistem mövcud elmi təsəvvürləri tamamilə alt-üst edib. "TOI-6894b" planetinin öz ulduzuna olan məsafəsi, Yer ilə Günəş arasındakı məsafənin yalnız qırxda biri qədərdir və o, orbitini cəmi üç günə tamamlayır. Bu xüsusiyyətlər elm adamlarının planet əmələgəlmə prosesləri ilə bağlı nəzəriyyələrinin ciddi şəkildə yenidən dəyərləndirilməsini tələb edir.

Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, "TOI-6894b" kimi nəhəng bir planet, öz ulduzunun ətrafındakı qeyri-sabit cazibə qüvvəsi olan diskdən tədricən qaz toplayaraq əmələ gəlmiş ola bilər. Lakin indiyədək irəli sürülmüş iki əsas model – nüvə yığılması və disk qeyri-sabitliyi – bu sistemin yaranmasını tam şəkildə izah etməkdə yetərsiz qalır.

Varvick Universiteti və London Universitet Kollecindən elm adamlarının qatıldığı bu tədqiqat, qalaktikamızda nəhəng planetlərin nə qədər geniş yayıldığına dair yeni ipucları təqdim edir. Əgər bu qədər kiçik ulduzlar belə nəhəng planetlərə ev sahibliyi edə bilirsə, deməli, Samanyolu qalaktikasında indiyə qədər düşündüyümüzdən qat-qat çox və müxtəlif planet sistemi mövcuddur.

"TOI-6894b" planetinin atmosferinin ətraflı şəkildə öyrənilməsi, onun əmələgəlmə prosesini və daxili quruluşunu daha yaxşı anlamağa kömək edə bilər. Bu heyrətamiz kəşf astronomlara yeni suallar doğurur və planetlərin necə formalaşdığı və kainatda necə yayıldıqları ilə bağlı məlumatlarımızı yenidən nəzərdən keçirməyə sövq edir.

Aydın