Dmitri Solonnikov: Rusiya və Azərbaycan əməkdaşlığı gücləndirməkdə israrlıdır MÜSAHİBƏ

Rusiyalı politoloq: Həştərxanda Rusiya-Azərbaycan hökumətlərarası görüşünün nəticələri münasibətləri yaxşılaşdırmaq üçün müsbət siqnaldır

Müasir Dövlət İnkişafı İnstitutunun direktoru Dmitri Solonnikov “Moskva-Baku” portalına müsahibəsində Həştərxanda keçirilən Rusiya və Azərbaycan arasında iqtisadi əməkdaşlıq üzrə Hökumətlərarası Komissiyanın iclasının nəticələrini qiymətləndirib. Müsahibəni oxucularımıza təqdim edirik.

- Avqustun 22-də Rusiya və Azərbaycan baş nazirlərinin müavinləri Aleksey Overçukun və Şahin Mustafayevin həmsədrliyi ilə Həştərxanda Rusiya və Azərbaycan arasında İqtisadi Əməkdaşlıq üzrə Hökumətlərarası Şuranın iclası keçirilib. Bu görüşü və onun nəticələrini necə şərh edə bilərsiniz?

- Məlum olduğu kimi, Rusiya-Azərbaycan münasibətlərindəki gərginlik səbəbindən ölkələr arasında yüksək səviyyəli təmaslar səngiyib. Və nəhayət ki, Rusiya və Azərbaycanın Hökumətlərarası Komissiyanın iclasının keçirilməsinə razılıq vermələri indiki şəraitdə çox vacibdir. Bu, Rusiya və Azərbaycan baş nazirlərinin müavinlərinin görüş zamanı açıq şəkildə açıqladığı tərəflərin ən azı iqtisadi əlaqələrin inkişafına sadiq olduğuna işarə edə bilər. Bu, siyasi, informasiya və digər sahələrdə daha da normallaşma şansı verir.

Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin 1-ci xanım, Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanı qarşıdan gələn ad günü münasibətilə təbrik etməsi ilə bağlı məlumatı diqqətə çatdırmaq istəyirəm (bu, təsadüfi deyil). Azərbaycanın 1-ci xanımını ilk təbrik edənlərdən biri də Rusiya lideri olub. Bu mühüm simvolik məqamdır. Biz bilirik ki, liderlər heç də həmişə vitse-prezidentləri təbrik etmir və bu cür təbriklər heç də həmişə mediada belə fəallıqla yayılmır. Burada Vladimir Putin ənənəyə sadiq qalaraq Mehriban Əliyevanı hərarətlə təbrik etdi.

Hökumətlərarası komissiyanın iclasının mövzusuna qayıdaraq, Rusiya və Azərbaycan tərəfləri ötən ilin avqustunda hökumətlərarası komissiyanın əvvəlki iclasında əldə edilmiş ikitərəfli əməkdaşlığa dair razılaşmaların həyata keçirilməsinə dair qeydləri müqayisə edib və gələcək birgə iş üçün əsas istiqamətləri müəyyən ediblər. Prioritet enerji sahəsində əməkdaşlıq və regionda nəqliyyat əlaqələrinin inkişafı üzrə birgə iş, milli valyutalarda qarşılıqlı hesablaşmalar sisteminin gücləndirilməsi, birgə sənaye istehsalıdır. Overçukun qeyd etdiyi kimi, Rusiya ilə Azərbaycan arasında əməkdaşlıq qarşılıqlı faydalıdır.

Görüşün yekunlarına dair protokol imzalanıb. İclasda iki ölkənin nazirliklərinin, idarələrinin, o cümlədən gömrük xidmətlərinin və bank sektorunun nümayəndələri iştirak ediblər. Belə bir görüş bir daha təsdiq edir ki, tərəflər hələ də münasibətlərində mövcud çətin məsələləri həll etmək əzmindədirlər, bir-biri ilə bu üçün görüşüblər və bu baxımdan iqtisadi istiqamət əsasdır. Azərbaycan baş nazirinin müavini Şahin Mustafayev də görüş zamanı bildirib ki, Azərbaycan Rusiya ilə bütün sahələrdə iqtisadi əməkdaşlığı inkişaf etdirməyə və dərinləşdirməyə hazırdır. Görüşün nəticələrini müsbət qiymətləndirmək olar, əslində qarşılıqlı fəaliyyətin canlanması və ya ən azı buna istək var.

Görüş zamanı tərəflərin müzakirə etdikləri ikitərəfli münasibətlərdə mühüm layihə “Şimal-Cənub” beynəlxalq nəqliyyat dəhlizi olaraq qalır. Görüş bu dəhlizin keçdiyi Həştərxanda keçirilib. Layihə həm Rusiya, həm də Azərbaycan üçün son dərəcə əhəmiyyətli, son dərəcə maraqlı olmaqda davam edir. Bu mövzu iqtisadi əməkdaşlığın təşviqi üçün lokomotivdir. “Şimal-Cənub” Azərbaycan diplomatiyasının mühüm elementidir. İranın indi diplomatik danışıqlarda necə fəallaşdığını görürük. İran prezidenti bu yaxınlarda İrəvan və Minskə səfər edib və bununla da İran Avrasiya İqtisadi İttifaqında fəal şəkildə danışıqlara başlayıb. Azərbaycan isə bunu görür və nəzərə alır.

Görüş zamanı Rusiya və Azərbaycan tərəfləri Xəzər dənizində kruiz turizminin işə salınması ilə bağlı köhnə mövzunu da müzakirə ediblər. Danışıqlar zamanı enerji məsələsinə toxunulduğundan, görünür, tərəflər Rusiyadan İrana Azərbaycan ərazisi ilə qaz kəmərinin çəkilməsi layihəsinin həyata keçirilməsini müzakirə ediblər, bu barədə əvvəllər razılaşdırılıb. Yeri gəlmişkən, bazar ertəsi İran səfiri Rusiya qazının Azərbaycan ərazisi ilə İrana nəqli mövzusunu qaldırıb və bu mövzunun müzakirə olunduğunu bildirib. Bu həm də Rusiya-Azərbaycan münasibətləri üçün çox yaxşı siqnaldır. Rusiya Energetika Nazirliyi də Rusiya-Azərbaycan hökumətlərarası görüşü çərçivəsində danışıqların əməkdaşlığın müxtəlif istiqamətləri üzrə aparıldığını və bunun da müsbət siqnal olduğunu bəyan edib.

Xatırladım ki, bir il əvvəl avqust ayında Vladimir Putin Azərbaycan Respublikasına dövlət səfəri etdi və bu səfər zamanı iki dövlət üçün çoxlu sayda strateji əhəmiyyətli razılaşmalar əldə olundu.

Onu da qeyd edim ki, hökumətlərarası komissiyanın iclasından sonra Azərbaycan tərəfinin təşəbbüsü ilə Rusiya və Azərbaycan Xarici İşlər nazirliklərinin rəhbərləri Sergey Lavrov və Ceyhun Bayramov arasında telefon danışıqları aparılıb, onlar ikitərəfli münasibətləri və regional vəziyyəti müzakirə edib və hökumətlərarası komissiyanın iclasının nəticələrini yüksək qiymətləndiriblər. Bu, iyun ayından bəri nazirlərin ilk çağırışıdır.

Bundan əlavə, Azərbaycanın Sankt-Peterburqda keçiriləcək Birləşmiş Mədəniyyətlər Forumunda təmsil olunacağına dair məlumatlar ortaya çıxıb ki, bu da mədəni əlaqələrin tədricən bərpa olunmasından xəbər verə bilər.

Təbii ki, Rusiya ilə Azərbaycan arasında bütün məsələlər ideal şəkildə həll edilməli, hər iki tərəfin siyasi iradəsi nümayiş etdirilməlidir, biz qonşu olduğumuz üçün bizi çoxlu sayda qarşılıqlı faydalı layihələr birləşdirir.

Yeri gəlmişkən, hökumətlərarası komissiyanın iclası ilə eyni gündə Həştərxanda Xəzər Media Forumu açılıb, “Xəzər fəsilləri” beynəlxalq mədəniyyət festivalı başlayıb. Həştərxan vilayətinin qubernatoru İqor Babuşkin Həştərxanda Azərbaycanın Rusiyadakı səfiri Rəhman Mustafayevlə danışıqlar aparıb. Bütün bunlar onu deməyə əsas verir ki, Rusiya və Azərbaycan münasibətlərində vəziyyəti sabitləşdirməyə çalışırlar.

- Eyni zamanda, Aleksey Overçuk ötən həftə Azərbaycan və Ermənistan tərəfləri ilə Azərbaycan, Ermənistan və ABŞ liderlərinin avqustun 8-də Vaşinqtonda Azərbaycan Respublikası ilə Ermənistan Respublikası arasında nəqliyyat kommunikasiyalarının blokunun açılması məsələsinə dair razılaşmalarını müzakirə etmək niyyətində olduğunu bildirib. Avqustun 20-də Rusiya baş nazirinin müavini bununla bağlı İrəvanda Ermənistan rəhbərliyi ilə danışıqlar aparıb. Bu mövzu Həştərxanda qaldırıldımı? Bəs tərəflər hansı rəyə gələ bilərdi?

- Biz görürük ki, Cənubi Qafqazda və daha geniş miqyasda nəqliyyat kommunikasiyalarının blokdan çıxarılması prosesləri intensivləşib. Əliyev, Paşinyan və Tramp arasında Azərbaycan və Ermənistan arasında nəqliyyat marşrutlarının açılmasına dair razılaşmalardan sonra Türkiyə bu gün özünün İğdır vilayətindən Azərbaycanın Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə sərhədə kimi Zəngəzur dəhlizinin bir hissəsi olacaq dəmir yolunun tikintisinə başladığını elan edib.

Ancaq bir "amma" var. Rusiya, Çin və Hindistanın orijinal ideyası Avrasiya nəqliyyat logistikasını məqsədi bütün beynəlxalq ticarətə nəzarət etmək olan Amerika və Britaniya transmilli korporasiyalarının nəzarətindən azad etmək idi. Həm Şimal-Cənub, həm də Zəngəzur dəhlizi Rusiya tərəfindən bu məcrada nəzərdən keçirilirdi. Və xatırlayırıq ki, 5 il əvvəl Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin 2020-ci il noyabrın 9-10-da imzaladığı üçtərəfli Bəyanat bu mənada Cənubi Qafqazda nəqliyyat əlaqələrinin açılmasını nəzərdə tuturdu. Ancaq indi Tramp, Əliyev və Paşinyanın Vaşinqton razılaşmalarından sonra vəziyyət dəyişir. Ona görə də Moskva azərbaycanlı və erməni tərəfdaşları ilə gələcək vəziyyəti necə gördükləri ilə bağlı danışıqları davam etdirəcək.

Tərcümə - Elçin Bayramlı