Dopamin maddəsi qorxunun unudulmasında açar rolu oynayır TƏDQİQAT

Bakı, 29 aprel, AZƏRTAC

Massaçusets Texnologiya Universitetinin nevroloqlarının yeni tədqiqatı göstərir ki, qorxunun unudulması prosesi dopamin adlı kimyəvi maddə ilə bağlıdır. Siçanlar üzərində aparılan araşdırmada məlum olub ki, təhlükə keçəndə beyin xüsusi siqnallar göndərir və bu siqnallar dopamin vasitəsilə qorxunun azaldılmasını və sakitliyin bərpasını təmin edir.

AZƏRTAC “MedicalXpress” portalına istinadla xəbər verir ki, tədqiqatın nəticələrinə əsasən, qorxunun öyrənilməsi və onun unudulması beyindəki xüsusi hissədə baş verir: qorxu yaddaşı, təhlükəli bir təcrübədən sonra “Rspo2” neyronları tərəfindən kodlaşdırılır. Təhlükə keçdikdən sonra yeni bir yaddaş - qorxunun yox olması - “Ppp1r1b” neyronları tərəfindən formalaşdırılır. Bu yeni yaddaşın formalaşması dopamin sintezi ilə izah edilir. Ona görə də insanlar təhlükənin keçdiyini anladıqda rahatlıq və xoşbəxtlik hiss edirlər.

Tədqiqatın detallarına əsasən, dopamin beyindəki “Ventral Tegmental Area” (VTA) adlı zonadan neyronlara ötürülür. Siçanlar üzərində aparılan təcrübələr göstərib ki, təhlükə gözlənilən anda dopamin “Rspo2” neyronlarında aktiv olur, təhlükə keçdikdə isə dopamin Ppp1r1b neyronlarında daha çox fəaliyyət göstərir. Dopamin siqnalı nə qədər güclü olarsa, siçanlar qorxularını bir o qədər tez unudur.

Əlavə təcrübələrə əsasən, tədqiqatçılar optogenetika texnologiyasından istifadə edərək, dopamin siqnallarını idarə etdilər: dopamin siqnalını artırdıqda qorxunun daha tez unudulduğu, azaltdıqda isə qorxunun davam etdiyi müşahidə olundu. Dopamin reseptorlarının (xüsusilə D1 reseptorları) neyronlarda aktivləşdirilməsi qorxunun yox olmasına səbəb oldu.

Bu nəticələr göstərir ki, qorxunun unudulması təsadüfi bir proses deyil, əksinə, beyindəki mükafatlandırma mexanizmləri tərəfindən dəstəklənən aktiv əməliyyatdır. Araşdırma travma sonrası stress pozuntusu (TSSB) və digər qorxu əsaslı psixi problemlərin müalicəsi üçün yeni imkanlar aça bilər.

Bu tədqiqat dopamin və onun beynin qorxu ilə bağlı dövrlərindəki rolu barədə daha dərin məlumat əldə etməyə və gələcəkdə daha effektiv psixoloji müalicə üsullarının hazırlanmasına kömək edə bilər.