Dövlət katibi: Azərbaycan və Moldova enerji sahəsində Anlaşma Memorandumu imzalamağı planlaşdırır MÜSAHİBƏ AZƏRTAC

Bakı, 2 dekabr, Tamilla Məmmədova, AZƏRTAC

Moldova Azərbaycandan Avropaya yaşıl enerji təchizatı layihəsində maraqlıdır və buna dəstək vermək niyyətindədir. Qeyd edək ki, COP29 çərçivəsində Azərbaycanın iqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov Moldovanın energetika naziri Viktor Parlikov ilə görüş keçirib, tərəflər bir sıra sahələrdə əməkdaşlığın perspektivlərini müzakirə ediblər. Görüş zamanı nazirlər iqtisadi əlaqələrin səmərəliliyinin artırılması üçün mövcud imkanları, sənaye, energetika və nəqliyyat sahələrində birgə fəaliyyət perspektivlərini nəzərdən keçiriblər.

İki ölkə arasında yaşıl enerji sahəsində əməkdaşlığın əsas istiqamətləri haqqında AZƏRTAC-ın suallarını Moldova Energetika Nazirliyinin karbonsuzlaşdırma üzrə dövlət katibi Karolina Novak cavablandırır.

- COP29-un təşkilində Azərbaycanın rolunu necə qiymətləndirirsiniz? Sizcə, COP29 tarixə necə düşəcək və bu konfrans digər iqlim konfranslarından nə ilə fərqlənəcək?

- Azərbaycanın sədrliyi ilə keçirilən COP29 və digər COP-lar arasında müqayisə aparmaq mənim üçün çətindir, çünki hazırda belə tədbirlərin iştirakında kifayət qədər təcrübəm yoxdur. Bununla belə, daha təcrübəli COP iştirakçılarının mənimlə bölüşdüyü fikirlərə etibar edə bilərəm.

Birincisi, mən gördüm ki, konfransın regionumuzda keçirilməsi müsbət haldır, çünki bu, bizim üçün səyahət vaxtını və məsafəni əhəmiyyətli dərəcədə azaldıb, konfransda iştirak etməyi nümayəndə heyətimiz üçün daha məqsədəuyğun edib. Bundan əlavə, Azərbaycan mədən yanacaq ehtiyatlarına böyük çıxışı olan inkişaf etmiş iqtisadiyyatdır və bu, onu sessiyada müzakirələr üçün maraqlı ölkə edib. Ölkələrin uyğunlaşma fəaliyyətlərini dəstəkləmək üçün yeni iqlim maliyyəsi hədəflərinin müəyyən edilməsi ideyasını alqışladıqları Dubayda - COP28-də əldə edilmiş təcrübəyə əsaslanaraq, Yeni Kollektiv Kəmiyyət Hədəfinin (NCQG) ətrafında builki müzakirələr bu sessiyaya əvvəlkilərdən fərqli hisslər bəxş etdi.

- Sizcə, danışıqlar zamanı tərəflərin yekun razılığa gəlməsinə hansı nüanslar mane olurdu?

- Problem dialoq üçün əlverişli mühit yaratmaqdır, hökumətlərin həll yollarının kollektiv səyləri ilə əldə edilə biləcəyini anlamaları vacibdir. Təəssüf ki, biz tez-tez üstünlük və tabeçilik dinamikası ilə üzləşirik, zəngin ölkələr çox vaxt öz öhdəliklərindən yayınırlar. Halbuki biz hamımız eyni planetdə yaşayırıq və hər bir ölkə öz mövqeyində dayansa, bu əməllərdən hamımız əziyyət çəkəcəyik. COP29 Yer kürəsində hər bir ölkə üçün müdrikliyə və məsuliyyətə çağırış kimi xidmət edəcək.

- Azərbaycanla Moldovanın enerji əməkdaşlığını necə qiymətləndirirsiniz?

- Azərbaycanın energetika naziri cənab Şahbazov, iqtisadiyyat naziri cənab Cabbarov, həmçinin SOCAR-ın prezidenti və baş direktoru, cənab Parlikov və səfir Esaulenko ilə çox məhsuldar görüşlərimiz oldu. Çoxsaylı əməkdaşlıq sahələri müəyyən edildi və biz ilk fürsətdə Anlaşma Memorandumu imzalamağa razılaşdıq. Memorandum mobillik, bərpaolunan enerji və əlaqə kimi əsas sahələrə diqqət yetirəcək.

- COP29 ölkələrin yaşıl iqtisadiyyata keçidinə necə töhfə verəcək?

- COP29 tərəfdaşlarla ünsiyyət qurmaq, fikir mübadiləsi aparmaq, məlumat toplamaq və yeni əlaqələr yaratmaq üçün əvəzsiz fürsətdir. Bu faktorlar bizim COP29 zamanı əldə etdiyimiz nəticələri əhatə edir. Cənab Parlikovla 16 ikitərəfli görüş keçirdik və 20 paneldə məruzəçi kimi çıxış etdik. Bu qarşılıqlı əlaqələr bir neçə gün ərzində dünyanın hər yerindən qərar qəbul edən şəxsləri hərəkətə gətirir. İqlim danışıqları baxımından COP29 əsas məqam olaraq qalır. Builki tədbir “Maliyyə COP29”u adlanırdı və onun əsas məqsədlərindən biri inkişaf etməkdə olan ölkələrin iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşmasında dəstək olmaq məqsədi ilə lazım olan maliyyə öhdəliklərini müəyyən etmək idi. Yaşıl dəhlizlər vədləri və qlobal karbon bazarının yaradılması tədbirləri kimi digər mühüm qərarlar da qəbul edilib. Bu son nöqtə xüsusilə vacibdir, çünki karbon qiymətlərinin təyin edilməsi xüsusən də böyük korporasiyalara emissiyaları azaltmaq üçün adekvat stimullar təmin etmək üçün təzyiq göstərir. Həqiqətən də, COP29 ölkələri daha davamlı gələcəyə doğru hərəkət etdirmək potensialına malikdir. Lakin onun uğuru daha çox müzakirələrin necə hazırlandığından, təşkil olunmasından və aparılmasından asılıdır. Məhz buna görə də ev sahibi ölkəni seçmək mübahisəli bir qərardır.

- COP29-un yekun nəticələri haqqında nə deyə bilərsiniz?

- Bildiyiniz kimi, tərəflər artıq ilkin razılığa gəliblər ki, inkişaf etməkdə olan ölkələrə iqlim dəyişikliyinin kompensasiyası və təsirlərinə uyğunlaşmaq məqsədi ilə qrant və kreditlər şəklində ildə 300 milyard dollar ayrılsın. Bu, ilk mühüm addımdır, lakin əlavə konsolidasiya və təkmilləşdirmə tələb edir. Biz hamımız başa düşürük ki, qlobal istiləşmə artdıqca bu maliyyə ehtiyacları qaçılmaz olaraq artacaq. Buna görə də, bu vəsaitlərin iqlim dəyişikliyinin təsirlərini azaldan və davamlılığı artıran uyğunlaşma tədbirlərinə yönəldilməsi çox vacibdir. Məsələn, Moldovada biz quraqlıq və daşqınlara qarşı daha həssas oluruq və bu, isti iqlimə hazırlaşmaq və uyğunlaşmağın təcili ehtiyacını vurğulayır. Buna görə də Milli Enerji və İqlim Planımız çox vacibdir - o icmalarımızı qorumaq, təhlükəsiz və davamlı mühit yaratmaq istiqamətində siyasətlərimiz üçün aydın çərçivə təmin edir.

Aydın enerji və iqlim məqsədləri müəyyən etmək həm də onları yol xəritələri ilə uyğunlaşdırmaq deməkdir. Bu xəritələr ekoloji və kənd təsərrüfatı siyasətini birləşdirir, eyni zamanda maliyyə investisiyaları üçün şəffaf yollar yaradır. Bu uyğunlaşma uzunmüddətli davamlılıq və sabitliyə nail olmaq üçün vacibdir.