ƏDV güzəştləri ləğv oluna bilər... İdxalın bahalaşması və inflyasiyanın olması ƏDV toplanışını artıracaq

Hər bir verginin, o cümlədən əlavə dəyər vergisi (ƏDV) tətbiqinin əsas məqsədi dövlət büdcəsinin gəlirlərinin artımını təmin etməkdir. 2026-cı ildə Azərbaycanda dövlət büdcəsi gəlirlərinin 9 milyard 184,8 milyon manatının və yaxud 23,9 %-nin əlavə dəyər vergisi üzrə daxilolmaların payına düşəcəyi gözlənilir. Məlumata görə bu 2025-ci ilin təsdiq olunmuş proqnozu ilə müqayisədə 10,3 % çoxdur. Əlavə dəyər vergisi üzrə daxilolmaların 4 milyard 434,8 milyon manatını (48,3 %)-ni İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dövlət Vergi Xidməti, 4 milyard 750 milyon (51,7%)-ni Dövlət Gömrük Komitəsi təmin edəcək. 2025-ci ilə nisbətən 4 % çox ƏDV gəlirlərinə malik olacağı təxmin edilir.ƏDV artımı sahibkarlığın və biznesin inkişafına nə kimi təsiri ola bilər?

Məsələ ilə bağlı Bizimyol.info xəbər portalına iqtisadçı ekspert Xalid Kərimli bildirib ki, ƏDV dedikdə faiz artımından yox, toplanacaq məbləğin artımından söhbət gedir.

Xalid Kərimli

“Hökumət ƏDV dərəcəsini artırmağı planlaşdırmır. Bəzi güzəştlər var ki, onlar ləğv oluna bilər. Məsələn; hibrid avtomobillərin idxalı zamanı bu ilin sonunadək ƏDV-dən azad olunmağı ilə bağlı güzəşti var. Ola bilsin ki, güzəşt müddətini uzatmayacaq, bu da əlavə ƏDV yığımına gətirib çıxara biləcək. Bundan başqa inflyasiya özü ƏDV artımını şərtləndirir. Müxtəlif mağazalarda məhsulları alarkən ƏDV-ni ödəyirsiniz. Yəni ƏDV biznesin alıcılardan toplayıb dövlətə ödədiyi vergidir. Təbii ki, ƏDV daha çox cəlb olunanda insanlar daha çox vergi ödəməlidirlər. Həmin 18 % ƏDV-nin bir qismini bizə geri qaytarırlar. ƏDV-ni alıcılar ödəyir. ƏDV güzəşti tətbiq olunanda sahibkar sevinir. Çünki qiymət bir az aşağı düşəcək, qiymətin üzərinə 18 % gəlmək lazım olmayacaq. Qiymət aşağı düşəndə alıcı daha çox almaq imkanına malik olacaq. ƏDV-nin artımı ilə hökumət əhalinin alıcılıq qabiliyyətini proqnozlaşdırır. ƏDV-nin bəzi güzəştli verilmiş sahələrdə insanlar güzəştin ləğvi müddəti bitdiyinə görə ordan ƏDV toplayacağını gözləyir. Məsələn; hibridin mühərrikli avtomobillərdə ƏDV güzəşti var, insanlar avtomobilləri ucuz ala bilirlər. Amma ƏDV güzəşti ləğv olunsun, üzərinə 18 % gəlinsin. Əvvəl 30 minə Çin maşınını ala bilirdiksə, olacaq 35 min 400 manat. Bu cür təsir edir. Bunu da sahibkar vətəndaşdan alıb dövlətə verəcək.

İnsanlar birincisi düşünürlər ki, imkanları artacaq, daha çox alış-veriş edəcək. Burdan ƏDV toplanacaq.

İkincisi; inflyasiya ƏDV-nin artımını çoxaldacaq, çünki xaricdən daha baha mal gələndə ƏDV artır. Məsələn; biz yağı 20 manata alırdıq. Bu pulun 3 man 60 qəpiyi ƏDV-dir. Yağ 25 manata olanda, bu pulun 4 man 50 qəpiyi ƏDV-dir. Bunu büdcəyə verəcək. İdxalın bahalaşması, inflyasiyanın olması ƏDV toplanışını artıracaq”-deyə Xalid Kərimli qeyd edib.

Günel Həsənova, Bizimyol.info