Erməni qaraçıların Qafqaza gəlişi Tarixi mənbələr

Öncə qeyd edim ki, “erməni” dediyimiz xalqın əsl adı bütün tarixi sənədlərdə “hay” kimi gedir və bugünün özündə də onlar Ermənistana “Hayastan” deyirlər. Haylar Qafqaza gələndən sonra burda soylu albanlara məxsus dəyərləri özününküləşdirərək erməni oldular. Ermənilərin adı tarixdə XVII əsrdən sonra səslənməyə başladı, Pyotr Rusiya imperiyasını qurandan sonra biz sənədlərdə erməni adının çəkilməsin görürürük. Ona qədər sadəcə Hindistan ərazisində yaşayan qaraçılar barədə ətraflı məlumat kifayət qədər var. Onlar iddialar edirlər ki, qədim kitablarda guya “Armenia” və “erməni” adı var, əslində bu əsərlərin orijinalını oxuyanlar bilirlər ki, bunlar saxta tərcümələrdir.

Antik dövr tədqiqatçısı akademik N.Y.Marr VI əsr müəllifi Zelob Qlaka əsaslanıb qeyd edir ki, ermənilərin kökü Hindistandan bu vadiyə gəlib çıxan qaraçıların bir qolu olub.

Erməni müəllifi G.Vantsyan 1901-ci ildə nəşr edilən “Erməni qaraçıları” kitabında yazır: “Boşilər dil və din baxımından demək olar ki, ermənilərdir, ona görə də çoxları onları “qay-boşa” (erməni qaraçıları) adlandırır, lakin xarakter və adət-ənənələrinə görə çox unikal, tipik, tamamilə müstəqil xalqı təmsil edirlər”.

K.P.Patkanov: “Qaraçılar. Zaqafqaziya qaraçılarının dialektləri haqqında bir neçə söz: Boşa və Karaçi”, 1887, N.Adonts: “Ermənilərin mənşəyi haqqında”, 1911, V.P.Papaz: “Erməni Boşa”, 1901, N.Y.Marr: “Qafqaz əhalisinin tayfa tərkibi”, 1920, N.Demeter, N.Bessonova, V.Kutenkova: “Qaraçıların tarixi. Yeni baxış”, 2000 və daha neçə-neçə müəllif təsdiq edir ki, Qafqaza Rusiyanın xətti ilə köçürülən və yerli xristian xalqların adlarını mənimsəyən bu millətin ilk ana vətəni Hindistandır.

Ermənilər özləri belə yazır ki, ilk erməni dövri nəşri olan “Azdarar” 1794 və 1796-cı illər arasında Hindistanda nəşr olunub və bunu yaradanlar gələcəkdə quracaqları dövlətin “Ambisiya tələsi” adlı ilk konstitusiyasını hazırlayıblar.

1984-cü ildə Moskvada çapdan çıxmış “Dünya xalqlarının məskunlaşması” kitabında da erməni, qaraçı, sinq və pəncəb dillərinin yaxın olduğu konkret əksini tapıb. Hindistanda onlara “ələk düzəldənlər” deyirlər. Hind dilində “ələkçi” deyiləndə məhz Rusiyanın dəstəyi ilə oranı tərk edib gedən boşalar nəzərdə tutulur. Sadəcə internet axtarış sistemlərində “mağaxaqorts” yazın, çıxacaq.

Antropologiya ilə məşğul olanlar Rusiya və Avropa alimləri yazır ki, ermənilərin dəri rəngi və saç quruluşu qaraçıların ana vətəni olan Şimali Hindistan tiplərinə yaxınlığı ilə seçilir.

Bu tayfa üç qola ayrılır: Yaxın Şərqə və ərəb ölkələrinə gedənlər - domlar, Avropaya köç edənlər - romlar və müasir Ermənistana gələnlər - lomlar (boşa).

Erməni qaraçıların əsas mərkəzi Qanq çayı yaxınlığında olan Kannauc şəhəri ətrafından köç edib, Mədrəs, Kəlküttə, Racastan və Haryana ərazilərinə gediblər. Fransiz Nikolaus Finck 1907-ci ildə yazdığı “Die Sprache der armenischen Zigeuner” (Erməni qaraçılarının dili) əsəri ciddi mənbə sayılır.

“Phylogeography of Y-Chromosome Haplogroups in the Caucasus": Bu tip genetik araşdırmalarda Ermənistan əhalisi arasındakı Hindistan mənşəli haploqruplar (məsələn, H-M82) birbaşa boşaların varlığı ilə əlaqələndirilir. Araşdırmada konkret qeyd edilir ki, bu, yalnız Hindistan yarımadasına məxsusdur.

Dünyanın başqa heç bir yerli xalqında bu genə rast gəlinmir. Bu, onların “bioloji pasportu”dur və birbaşa Hindistanı göstərir.

Eyni zamanda V.M. Papazyanın 1899-cu ildə Tiflisdə dərc olunmuş “Hayeri boşanern” məqaləsi də bunu təsdiq edir. P.Qasparyanın 1966-cı ildə nəşr etdiyi “Lomavren” kitabına da baxmağı tövsiyə edirəm.

Daha bir ciddi mənbə, “The Journal of the Gypsy Lore Society (Liverpool)”: Bu beynəlxalq jurnalın 1900-1920-ci illərdə “The Armenian Gypsies” başlıqlı bir neçə araşdırması var və o araşdırmalar da təsdiq edir ki, bugünkü ermənilər Hindistandakı Lom kastasından ayrılıb Ermənistana gələn qaraçı qoludur.

Son olaraq qeyd edim ki, erməni qaraçılar gəldikləri coğrafiyada yerli xalqların geyimlərini geyinsələr də, bəzi detallar və bəzək əşyaları onların qaraçı köklərindən xəbər verir.