Ermənistan dövləti ləğv olunur? “İrəvanın Azərbaycana qaytarılması...”

Ermənistanın Polşadakı keçmiş səfiri Edqar Qazaryan diqqətçəkən açıqlama verib.

O, Gümrü müqaviləsinin ləğv olunaraq Ermənistanın Qərbi Azərbaycan adlandırılacağını iddia edib: “Türkiyə Gümrü müqaviləsindən çıxacaq. Artıq Ermənistanın Qərbi Azərbaycan adlandırılması qərarı artıq verilib. 

Proses tamamlandıqdan sonra Ermənistanla Rusiya sərhəd xidməti arasındakı müqavilə də ləğv ediləcək”. Xatırladaq ki, Gümrü müqaviləsi Türkiyə ilə Ermənistan arasında 1920-ci il dekabrın 2-dən 3-nə keçən gecə imzalanıb. Bu 18 maddəlik müqaviləyə uyğun olaraq 1920-ci ilin sentyabr-dekabr ayları arasında türk ordusu ilə erməni silahlı birləşmələri arasında baş verən hərbi əməliyyatlara son qoyulmalı idi. Müqavilənin şərtlərinə əsasən, Ermənistan hökuməti Türkiyə torpaqlarına iddiasından əl çəkməli, Ermənistan ərazisindən qovulmuş müsəlmanların qayıtması üçün şərait yaratmalı idi. 

Lakin daşnak hökumətinin nümayəndələri dekabrın 2-dən 3-nə keçən gecə Gümrüdə müqaviləni imzalamamışdan bir neçə saat əvvəl, İrəvandakı daşnak hökuməti Sovet Rusiyasının nümayəndəsi Leqran ilə Ermənistanda sovet hakimiyyətinin qurulması barədə müqavilə imzalayırlar. Bununla da 4 dekabrda İrəvana Sovet Rusiyasının ordu hissələri daxil olur. Nəticədə, Ermənistanda qurulan Sovet hökuməti Gümrüdə imzalanmış müqaviləni tanımaqdan imtina edir və onun qüvvədən düşdüyünü elan edir. 

Azad Vətən Partiyasının sədri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Akif Nağı “Cebheinfo.az”-a açıqlamasında bildirib ki, Ermənistanın siyasətçilərinin çoxu “savadsızlıq xəstəliyi”ndən əziyyət çəkir: 

“Onlar tarixi bilmirlər, bildiklərini də təhrif edirlər. Gümrü müqaviləsinin şərtlərinə görə, Türkiyə İrəvan və ətrafındakı bəzi yerlərin daxil olduğu cəmi 10 min kvadratkilometr ərazidə Ermənistan dövlətinin qalmasını razılaşdırdı. Yerdə qalan ərazilər isə Türkiyənin nəzarətinə keçirdi. 

Ermənistan isə çox kiçik ərazidə qalırdı. Gümrü müqaviləsinin mahiyyəti bundan ibarət idi. Ancaq o dövrdə Ermənistan bolşevik Rusiyası tərəfindən işğal olunduğu üçün sözügedən müqavilə təsdiqlənmədi. Yəni, qanuni gücə malik olmayan Gümrü müqaviləsinin ləğvindən danışmaq absurddur. Təsdiq olunmayan müqavilə ləğv oluna bilməz. Edqar Qazaryan kimi diplomatlar belə açıqlamalarla müəyyən dolaşıqlıq yaratmağa çalışırlar”. 

Lakin ekspert qeyd edib ki, Ermənistanın mövcud ərazisi əslində Qərbi Azərbaycan adlanmalıdır: 

“Ermənistanın Qərbi Azərbaycan adlandırılması isə reallığa uyğundur. Çünki həmin ərazilər tarix boyu Qərbi Azərbaycan ərazisi olub. Reallıq ondan ibarətdir ki, tarixdə o ərazilərdə Ermənistan adlı dövlət mövcud olmayıb. Azərbaycan 1918-ci ildə Qərbi Azərbaycan torpaqlarında Ermənistan dövlətinin yaranmasına icazə verdi. 

Lakin ermənilər o dövrdə əldə olunan razılaşmanın şərtlərinə əməl etmədilər. Ona görə də 1918-ci ilin mayında Azərbaycanla Ermənistan arasında əldə olunan razılaşmanı pozmağa tam haqqımız var. Çünki müqavilənin şərtlərindən biri o idi ki, Ermənistan bir daha Azərbaycana ərazi iddiaları irəli sürməyəcək. 

1918-ci ilin may ayında müqavilə imzalansa da, iyun ayında bizə qarşı müharibəyə başladılar. Bu müqavilə artıq təsirin itirdiyinə görə İrəvanın da Azərbaycana qaytarılması məsələsi qoyula bilər. Görünür, artıq Ermənistanda da bəzi siyasətçilər oranın Qərbi Azərbaycan torpaqları olduğunu başa düşürlər”. 

Elmir Mustafa 
“Cebheinfo.az”

Açar sözlər: Ermənistan Qərbi Azərbaycan İrəvan Azərbaycan Akif Nağı