Fransa prezidenti Madaqaskar xalqından üzr istəmədi və şübhəli vəd verdi

Fransa prezidenti Emmanuel Makron Madaqaskara dövlət səfəri zamanı vəd verib. O, ölkəsinin Madaqaskardakı müstəmləkə keçmişinin simvolu olan Sakalava xalqına məxsus insan qalıqlarının və Fransada onilliklər ərzində saxlanılan Kral Toeraya aid olduğu güman edilən kəllə sümüyünün tezliklə geri qaytarılacağını bildirib. Prosesin avqust ayında baş tutacağı deyilib. Vaxtın həmin müddətədək uzadılması Kral Sakalavanın övladları və madaqaskarlıların adətləri ilə bağlı olduğu bildirilib. Bununla yanaşı, Fransa prezidenti davamlı barışıq prosesinə başlamaq istəyini nəzərə çatdırıb. Eyni zamanda, Makron insan qalıqlarının və kəllə sümüyünün qaytarılmasının simvolik əhəmiyyətindən danışıb. O, Madaqaskar kral sülaləsinin nəslindən olan şahzadə Rastimamanqanın iştirakı ilə keçirilən tədbirdə “bu ağrılı tikanın çıxarılmasının” vacibliyini vurğulayıb.

Buna baxmayaraq, E.Makron 1897-ci və 1947-ci illərdə Fransa tərəfindən Madaqaskarda törədilmiş qanlı hadisələrlə bağlı açıq şəkildə üzr istəməkdən çəkinib. O, yalnız ölənlərin xatırlanmasına icazənin verilməsinin, eləcə də əşyaların və insan qalıqlarının qanuni qəyyumlarına qaytarılmasının zəruriliyini söyləməklə kifayətlənib. Halbuki, madaqaskarlılar Makronun adada törədilən cinayətlərə görə Fransanın adından üzr istəyəcəyinə ümid bəsləyirdilər.

Fransa prezidentinin bu mövqeyi madaqaskarlıları narazı salıb və müstəmləkə dövründə baş vermiş zorakılığa görə mənəvi təzminatın istənilməsi məsələsini aktuallaşdırıb. Madaqaskar tarixçiləri isə ümid ediblər ki, onlara müstəmləkə polisinin arxivlərinə daxil olmaq imkanı veriləcək. Repressiya qurbanlarının real sayı ilə bağlı məsələlər aydınlaşacaq.

Qeyd edək ki, Sakalava xalqına məxsus insan qalıqlarının qaytarılmasının gecikdirilməsi prosesin mürəkkəbliyini göstərir. Çünki bu məsələ ilə bağlı hər bir addım yoxlanılır. Madaqaskar üçün insan qalıqlarının qaytarılması tarixi hadisədir. E.Makron onların tezliklə qaytarılacağını vəd edərək, Madaqaskarla dialoqa şərait yaradıb. Lakin bu vədin nə qədər real olacağını zaman göstərəcək. Çünki Fransanın Kamerun, Əlcəzair, Seneqal və Haiti ilə də belə anlaşmaları olub. Lakin bunların hələ də nəticəsi yoxdur.