Fransanın 65 ildir gizlətməyə çalışdığı FACİƏ “Mavi Jerboa” ƏMƏLİYYATI

Bu gün müasir Fransanın insanlığa sığmayan daha bir addımın ildönümüdür. Düz 65 il əvvəl fransızların milli qəhrəmanı, Fransanın sabiq prezidenti Şarl de Qolun göstərişi ilə Əlcəzairdə atom bombası sınaqdan keçirilib. Bu sınaq nəticəsində yüz minlərlə insan həyatını itirib, təbiətə çox böyük ziyan vurulub.
Məlum olduğu kimi 150 ilə yaxın Əlcəzair Fransanın müstəmləkəsi altında olub. Rəsmi Paris bu illərdə təkcə Əlcəzairin yerüstü və yeraltı sərvətlərini vəhşicəsinə talamayıb, həm də bu ölkəni özünün hərbi poliqonuna çevirib.
"Mavi Jerboa" əməliyyatı
Əlcəzairdəki müstəmləkəçilik dövründə Fransanın törətdiyi vəhşiliklərin miqyası ölçüyə gəlmir. Ən dəhşətlisi odur ki, nüvə sınaqlarını Saxara səhrasında keçirən zaman yerli əhaliyə heç bir xəbərdarlıq edilməyib, onların təhlükəsizliyi üçün heç bir tədbir görülməyib.
Bu azmış kimi Fransa Meteorologiya Xidməti hadisədən sonra həyasızcasına “Pireney yarımadasında aşağı təzyiqin ölkəyə Sahara səhrasından qum gətirən güclü hava dalğaları yaratdığını” bildirmişdi. Halbuki, nüvə partlayışı o qədər güclü olub ki, Əlcəzairdən hava ilə gələn qum hissəcikləri Fransanın səmasını sarı və narıncı rənglərə boyayıb.  
O zaman Kann Universitetinin tədqiqatçısı Pierre Barbey “France Plus”-a müsahibəsində bildirmişdi ki, Fransada son vaxtlar əsən küləklər özü ilə radioaktiv tullantılar olan qumu gətirir:
“Fransada səma səhradan sovrulan qum səbəbindən narıncı rəngə çevrilib. Tədqiqatlar göstərib ki, qum dənələrinin tərkibində Fransanın Sahara səhrasında apardığı nüvə sınaqları nəticəsində əmələ gələ bilən radioaktiv “sezium-137” maddəsi var”.
Alimin sözlərinə görə, tədqiqat Şapel-Duba bölgəsində götürülən nümunələr üzərində aparılıb. Və təəssüflə bildirib ki, “Sezium-137”-nin radioaktiv yarımparçalanma müddəti 30 ildir. Bu da o deməkdir ki, nüvə partlayışından 30 il sonra da təkcə Əlcairdə yox, qonşu ölkələrdə də insanlar radiasiyanın yaratdığı xəstəliklərdən əziyyət çəkiblər.
Xatırladaq ki, Fransanın Əlcəzairdəki fəlakətli sınağı "Mavi Jerboa" adlanırdı.  Əlcəzair poliqonunda sınaqdan keçirilən nüvə bombasının gücü 70 kiloton olub ki, bu da Xirosimaya atılan bombanın gücündən 3-4 dəfə çoxdur.
Əldə olunan məlumatlara görə qanlı müstəmləkəçilik dövründə- 1960-1966-cı illər arasında Fransa Əlcəzairdə ən azı 17 nüvə sınağı həyata keçirib.
Rüşvətlə gizli davam edən nüvə sınaqları
1997-ci ildə məlum oldu ki, Fransa Əlcəzairdəki administrasiyadakı bəzi şəxslərə rüşvət verməklə bu ölkənin ərazisində 1978-ci ilə qədər gizli şəkildə nüvə sınaqlarını davam etdirib. Bu atom bombaları Əlcəzair və qonşu ölkələrin əhalisinə böyük ziyan vurub.
Ekspertlər qeyd edirlər ki, atom bombalarının atıldığı Sahara səhrasının Əlcəzair ərazisində yaranan səhra tufanları tez-tez radioaktiv tullantıları əhalinin sıx məskunlaşdığı şimal bölgələrinə aparır. Hətta 2021-ci ilin fevralında Aralıq dənizini keçən və Fransanın cənub səmalarını narıncı rəngə boyayan radioaktiv tullantılar qeydə alınıb.
Əlcəzairin cənubunda aparılan nüvə təcrübələri Fransanın 132 illik işğalı dövründə törətdiyi ən ağır cinayətlərdən biridir. Sınaqlar insanları, heyvanları və bitkiləri məhv edib və Əlcəzair Saharasının yüz minlərlə kvadrat kilometr ərazisini və başqa bölgələri çirkləndirib.
Radioaktiv tullantılar təkcə səhrada deyil, Afrika və Aralıq dənizində də yayılıb. Sınaqların nəticələrini tədqiq edən ekspertlər nüvə partlayışlarının 42 mindən çox əlcəzairliyə birbaşa təsir etdiyini təxmin ediblər. Rəsmi statistikaya görə, ümumilikdə 2 milyondan çox insan sezium və uranın çirklənməsindən dünyasını dəyişib.
Afrikada artan xəstəliklər, məhv olan insanlıq
Tədqiqatçılar xərçəng və genetik pozğunluqlar, vaxtından əvvəl doğuşlar və dölün anomaliyaları hallarının kəskin artdığını qeyd ediblər. Ümumilikdə, Fransa 1960-1996-cı illər arasında 210 nüvə sınağı keçirib, ümumi məhsuldarlığı təqribən 13 meqaton, o cümlədən Əlcəzairdəki Sahara səhrasında 17, atmosferdə 46, Fanqataufaol və Mururoali adalarında 147 yerüstü və yeraltı sınaqlar həyata keçirib.
Nəzərə alaq ki, Əlcəzair nüvə sınaqlarının yeri ilə bağlı məlumat, həmçinin radiasiya qurbanları və zərərçəkənlərə görə kompensasiya tələb edir. Fransa isə Əlcəzairin ona qarşı irəli sürdüyü bütün ittihamları və tələbləri rədd edir.
Bu cür davranış təbii ki, gözləniləndir. Çünki Fransanın mahiyyəti məhz budur...
Surxay Atakişiyev, Bizim.Media