Görünən obyekt: yadplanetli daş, yoxsa başqa plentdən gələn gəmi?

2017-ci ildə astronomlar ilk dəfə Günəş sistemini keçən və çox qəribə görüntüyə malik kosmik bir obyekt qeydə almışdılar. Tədqiqatçılar bu sirli kosmik cismə Havay dilində "kəşfiyyatçı" kimi tərcümə edilən "1I/Oumuamua" adı versələr də, indiyə qədər alimlər bunun asteroid, kometa və yaxud yeni tərkibli obyekt olduğunu ayırd edə bilməyiblər. Bu kosmik obyekt hələ də elm üçün müəmmalı qalır.
Reyting.az xatırladır ki, obyekt 2017-ci il oktyabrın 19-da Havay adalarında quraşdırılmış "Pan-STARRS" kosmik teleskopu tərəfindən aşkar edilib. Normal asteroidlərdən fərqli olan kosmik cism uzanmış, siqar formasında idi, eləcə də durmadan hiperbolik trayektoriya ilə hərəkət edirdi ki, bu da "yadplanetli"-nin ekstraqalaktik mənşəyini göstərirdi.
Öncə elm adamları bunun digərlərindən daha fərqli, qeyri-adi kometa olduğunu düşünsələr də, sonrakı müşahidələr göstərdi ki, kosmik mənşəli "Oumuamua" günəş tərəfindən qızdırılan kometlər kimi qaz izi buraxmır.
Merilend Universitetinin astrofiziki, alim Metyu Nayt bu naməlum, sirli obyektdən danışan zaman heyrətini gizlədə bilməyib və deyib ki, "bu obyekt gözlədiyimizdən tamamilə fərqli davranır".
Yadplanetli zond və ya baş verən təbiət hadisəsi nəticəsində yaranmış bu kosmik obyektin qeyri-adi xassələri bir çox elmi fərziyyələrin yaranmasına da səbəb olub. Bəzi alimlər isə hətta bunun başqa ulduz sistemində əmələ gələn ulduzlararası bir dağıntı sahəsi ola biləcəyi ehtimalını irəli sürməklə, fikirlərinin həqiqət olduğunu sübut etməyə çalışırdılar.
Lakin Harvard Universitetinin professoru Abraham Loeb daha cəsarətli bir versiya irəli sürüb. Alim "Oumuamua" obyektinin texnoloji cəhətdən yüksək inkişaf etmiş bir sivilizasiyanın yaratdığı kosmik zond da ola biləcəyini söyləyib: "Biz bütün imkanlara tam açıq olmalıyıq, o cümlədən, "Oumuamua" yerdən kənar artefaktdır”,- faktına".
Lakin bununla belə, əksini düşünən əksər ekspertlər kosmik obyektin təbii mənşəli olduğuna inanmağa meyllidirlər. Üstəlik, ilkin tədqiqatlar göstərir ki, o, başqa bir ulduz sistemindəki naməlum planetin məhv olması nəticəsində də əmələ gəlmiş ola bilər. Ancaq araşdırmalar davam edir və ortalıqda hələ son elmi konkret nəticə yoxdur.
Avropa Cənub Rəsədxanasının əməkdaşı olan tədqiqatçı Mişel Bannekin fikrincə, belə bir maraqlı mövzuda bu cür tələsik qərar verməyə ehtiyac yoxdur. Bununla bərabər Bannek də öz fikrini bildirib: "Hazırda ən çox ehtimal edilən izahat onun məhv edilmiş ekzoplanet fraqmenti olmasıdır".
"Oumuamua" ulduzlararası kosmosdan yerə çatan ilk cisim olub. Bu hadisə həm də alimləri sistemdən kənarda baş verən prosesləri daha yaxşı başa düşmək üçün belə naməlum və sirli obyektləri izləmək üçün yeni, həmçinin müasir sistemlər yaratmağa sövq edib. Tədqiqatlar davam edən astronomlar bildiriblər ki, indi onlar ulduzlararası belə kosmik "səyahətçilərlə" yeni görüşlərə hazırdırlar.
Alimlərin diqqətini çəkən növbəti obyekt isə 2019-cu ildə kəşf edilmiş və mənşəyi bilinməyən "2I/Borisov" kosmik cismidir.
Ancaq indiyə qədər davam edən bütün bu elmi mübahisələrlə və fikir ayrılıqları ilə yanaşı, alimlər hələ də çox qeyri-adi sual qarşısında qaldıqlarını etiraf edirlər: "Oumuamua" sadəcə bir qaya parçasıdır yoxsa daha sirli obyekt, bəlkə daşlaşmış yadplanetli gəmisi?".
Oqtay QORÇU