Görünməz və tutulmaz: Hipersəs raketləri ballistikdən nə ilə fərqlənir?

Müasir silahlanma yarışının kəskinləşməsi fonunda getdikcə daha çox ölkə yeni nəsil raket sistemlərinə üstünlük verir. Bir çoxları üçün ballistik və hipersəs raketləri oxşar kütləvi qırğın silahları kimi görünə bilər, lakin əslində bu iki texnologiya arasında ciddi texniki və taktiki fərqlər mövcuddur. Bu fərqlər XXI əsrin hərbi strategiyasına və beynəlxalq siyasətə əhəmiyyətli təsir göstərir.

Ballistik raketlər nədir?

Qaynarinfo "SlashGear" portalına istinadən istinadən xəbər verir ki, ballistik raketlər, o cümlədən qitələrarası ballistik raketlər (MBR), atmosferdən kənara çıxaraq paralel bir trayektoriya üzrə hərəkət edir və sonra yenidən atmosferə daxil olur. Onlar əsasən başlanğıcda əldə olunan sürət və Yer cazibəsi qüvvəsinə əsaslanaraq hədəfə doğru yönəlir.

Əsas xüsusiyyətləri:

* Uçuş məsafəsi: 9000 km-ə qədər;

* Növləri: qısa, orta, orta-uzun və qitələrarası məsafəli raketlər;

* Nüvə və ya adi döyüş başlıqları daşıya bilər;

Trayektoriyası əvvəlcədən proqnozlaşdırıla bildiyindən, hava hücumundan müdafiə sistemləri tərəfindən asanlıqla aşkar edilə bilir.

Zəif tərəfləri:

* Müasir hava hücumundan müdafiə sistemlərinə qarşı həssasdır;

* İstehsalı bahalı və texnoloji cəhətdən mürəkkəbdir;

* Proqnozlaşdırıla bilən trayektoriya onları müasir münaqişələrdə daha az effektiv edir.

Hipersəs raketlər nədir?

Hipersəs raketlər atmosfer daxilində saatda 6000 km-dən (5 Max-dan) yüksək sürətlə uçur və trayektoriya üzrə manevr edə bilirlər. Bu isə onları radarlar və əks-raket sistemləri üçün demək olar ki, tutulmaz edir.

Əsas növləri:

* Hipersəs planerlər (HGV): raketlə buraxılır, lakin sonra müstəqil şəkildə yüksək sürətlə hədəfə doğru hərəkət edir;

* Hipersəs qanadlı raketlər: öz mühərrikinə malik olur və uçuş zamanı trayektoriyanı dəyişə bilir.

Üstünlükləri:

* Yüksək sürət və manevr qabiliyyəti;

* Aşağı hündürlükdə uça bilmə bacarığı;

* Radarlar və müdafiə sistemləri tərəfindən aşkar və təqib olunması çətindir.

Çatışmazlıqları:

* Yüksək inkişaf və istehsal xərcləri;

* Uçuş zamanı yüksək temperatur səbəbilə elektronikaya təsir və aşırı qızma problemi;

* Enerji və resurs baxımından məhdud istifadə imkanı.

Hipersəs raketlər həm nüvə, həm də adi döyüş başlıqları daşıya bilir. Bu da onları həm taktiki, həm də strateji baxımdan təhlükəli və çoxşaxəli bir silaha çevirir.

Strateji dəyişikliklər və qlobal nəticələr

Bu tip silahların tətbiqi xəbərdarlıq üçün demək olar ki, vaxt buraxmır. Bu isə onilliklərdir beynəlxalq təhlükəsizliyin dayağı sayılan "caydırıcılıq” prinsipini sarsıdır. Hazırda Çin, Rusiya və ABŞ başda olmaqla bir sıra ölkələr hipersəs sistemlərin inkişafına milyardlarla dollar sərmayə yatırır.

Ballistik raketlər hələ də nüvə arsenalının əsas elementlərindən biri olaraq qalır, lakin hipersəs texnologiyalar müasir hərbi strateqiyanın əsasını təşkil etməyə başlayır.

Aydın