Günəşdən 25 dəfə böyük olan qədim ölü ulduz

Arxeologiya adətən qədim xarabalıqlar və piramidalarla əlaqələndirilir, lakin elm adamları bunun kosmosda da tətbiq oluna biləcəyini sübut etdilər.

Azost xəbər verir ki, araşdırma “The Astrophysical Journal” (AstroJournal) jurnalında dərc olunub.

NASA-nın Çandra X-şüaları Rəsədxanasının məlumatlarından istifadə edən astronomlar milyonlarla il əvvəl partlayan və geridə qara dəlik qoyan ulduzun tarixini yenidən qurublar.

Diqqət GRO J1655-40 sisteminə yönəlib. Bu sistemdə bu gün kütləsi Günəşinkindən yeddi dəfə böyük olan qara dəlik və kütləsi Günəşin yarısı qədər olan onun yoldaşı ulduz var. Halbuki o, əvvəlcə iki böyük ulduzdan ibarət sistem olub. Onlardan biri yanıb və fövqəlnova kimi partlayıb, qonşusuna zibil yağdırıb. Ulduzun qalan hissəsi içəriyə doğru çökərək qara dəlik əmələ gətirib.

Zamanla qravitasiya dalğalarının təsiri altında sistemin orbiti daralıb. Qara dəlik qonşusundan maddəni udmağa başlayıb və bir dəfə sələfi tərəfindən atılan maddənin bir hissəsini geri qaytarıb. Bu maddənin bir hissəsi qara dəliyin ətrafında disk əmələ gətirib, digər hissəsi isə güclü axınlar şəklində ulduzlararası kosmosa atılıb.

Məhz bu ulduz “küləyi” astronomlara rentgen “qazıntıları” aparmağa kömək edib. Sistemin xüsusilə parlaq olduğu zaman müşahidə edərək, Çandra bu axınlardakı ayrı-ayrı elementlərin spektral imzalarını tutub.

Tədqiqatçılar onları fövqəlnova modelləri ilə müqayisə edərək, məhv edilmiş ulduzun Günəşdən 25 dəfə böyük olduğunu və ağır elementlərlə zəngin olduğunu müəyyən ediblər.(Publika.az)

AzPost.az

Paylaş